در تابستان کلاس‌های آموزشی درسی ممنوع! بچه‌ها در دوران بلوغ چگونه تعطیلات خود را بگذرانند؟
مشاور موسسه خانواده سلامت بنیان گفت: در دوران تابستان پدر و مادرها به هیچ وجه نباید کلاس‌های آموزشی درسی برای بچه‌ها در نظر بگیرند و کلاس‌هایی که برای تعطیلات تابستانه بچه‌ها انتخاب می‌شوند مانند شنا، ژیمناستیک، فوتبال و … حتما باید جنبه تفریحی داشته باشند.
به گزارش موسسه خانواده سلامت بنیان؛ شاید تابستان بهترین فصل سال برای دانش‌آموزان باشد؛ دانش‌آموزانی که نه ماه در مدرسه تلاش کرده‌اند و امیدشان به روزهای بلند و شب‌های کوتاه گرم‌ترین فصل سال است تا بتوانند خستگی در کنند و با انرژی بیشتر آماده سال تحصیلی جدید شوند. اما شاید تابستان به اندازه‌ای که برای بچه‌ها خوشایند و دوست‌داشتنی است برای پدر و مادرها خوشایند نباشد چون دغدغه این که بچه‌ها چطور باید تعطیلاتشان را به خوبی و خوشی سپری کنند به سایر دغدغه‌هایشان اضافه می‌شود و بسیاری از پدر و مادرها نحوه صحیح مدیریت تعطیلات را نمی‌دانند. در این زمینه با مینا ایوبی، مشاور و کارشناس ارشد روانشناسی بالینی گفتگو کردیم تا ببینیم پدر و مادرها از چه طریقی می‌توانند تعطیلات فرزندانشان را به خوبی مدیریت کنند.
در تابستان کلاس‌های آموزشی درسی ممنوع!
ایوبی در خصوص بایسته‌های برنامه‌ریزی برای تعطیلات بچه‌ها گفت: در دوران تابستان پدر و مادرها اصلا نباید کلاس‌های آموزشی درسی برای بچه‌ها در نظر بگیرند مگر این که بچه‌ها در سال‌های آخر دبیرستان و نزدیک به کنکور باشند که نیاز به کلاس تقویتی دارند. کلاس‌هایی که برای تعطیلات تابستانه بچه‌ها انتخاب می‌شوند مانند شنا، ژیمناستیک، فوتبال و … حتما باید جنبه تفریحی داشته باشند. حتی اگر بچه‌ها در درسی ضعیف هستند و نیاز به کلاس تقویتی دارند این کلاس‌ها باید در سال تحصیلی برگزار شوند نه در تعطیلات تابستان. در واقع، پدر و مادرها باید پکیجی در نظر بگیرند که در تعطیلات بچه‌ها فقط استراحت کنند و آرامش داشته باشند.
او افزود: گاهی پدر و مادرها استطاعت مالی لازم برای فرستادن بچه‌ها به کلاس‌های مختلف را ندارند اما بسیاری از موسسات و مساجد تورها و کلاس‌های رایگان یا با هزینه بسیار پایین برای بچه‌ها برگزار می‌کنند و در این اردوها مهارت‌های مختلف را به آنها یاد می‌دهند. خوب است که بچه‌ها در اردوهای قابل اعتماد که تحت نظارت پدر و مادر قرار دارد، شرکت کنند چون حضور در محیط اجتماع برای آنها بسیار مفید است.
بچه‌ها حتما باید در تابستان ساعاتی را بیرون از خانه باشند
مشاور موسسه خانواده سلامت بنیان در رابطه با گذران تعطیلات بچه‌های دبستانی بیان داشت: این بچه‌ها حتما باید هر روز یک تا دو ساعت در فضای باز باشند چون ماندن بچه‌ها در خانه بین آنها و پدر و مادرها تنش ایجاد می‌کند. یک مادر می‌تواند در خانه بیست و چهار ساعت بدون حرکت باشد اما بچه نمی‌تواند و حتما باید بازی کند و هیاهو داشته باشد. سخت‌گیری‌های بیش از حد پدر و مادر بچه را وسواسی و کمال‌گرا می‌کند و بچه‌هایی که محیط خانه آنها بسته است و سخت‌گیری‌های شدید درباره آنها اعمال می‌شود مجبورند انرژی خود را در جاهایی که پدر و مادر تسلط زیادی روی آنها ندارند خالی کنند و به همین دلیل این بچه‌ها در مدرسه یا مهمانی‌ها تمایل بیشتری به قانون‌شکنی و خراب‌کاری دارند.
ایوبی با اشاره به مشکلات بچه‌ها در خانه‌های کوچک و آپارتمانی اظهار داشت: امروزه خانه‌ها کوچک و محیط کوچه و خیابان‌ها ناامن شده و خانواده‌ای که استطاعت مالی نداشته باشد بچه را به یک کلاس بفرستد کار برایش سخت می‌شود اما بالاخره باید خلاقیت انجام دهیم و بهترین راه را انتخاب کنیم چون خلأهایی که در کودکی و نوجوانی وجود دارند در سنین بالاتر خود را نشان می‌دهند. بچه‌ها به‌ویژه بچه‌های 0 تا 7 ساله نیاز دارند بازی و کودکی کنند. آنها می‌توانند تحت نظارت خانواده در مکان‌های امن فوتبال و دوچرخه‌سواری کنند و ساعت و قانون خاصی برای بازی‌شان وجود داشته باشد. در خانه هم پدر و مادر می‌توانند بازی‌های ساده و کم هزینه‌ای مثل شطرنج، اسم و فامیل، منچ و … با بچه‌ها داشته باشند.
او در رابطه با نقش مهم روحیه خوب مادر در پرورش فرزند و گذران مفید تعطیلات گفت: مادر عصبی، کلافه و بی حوصله بچه عصبی و پرخاشگر بار می‌آورد. در خصوص مادران شاغل هم باید اشاره کنم که شغل مادر تأثیر منفی در تربیت بچه ندارد به شرطی که مادر هر روز دو ساعت مفید از زمانش را به فرزندش اختصاص دهد و بتواند نبودن خودش را در طول روز جبران کند در غیر این صورت بچه ضربه می‌خورد. البته، این فعالیت‌ها فقط مخصوص تابستان نیست و پدر و مادرها در تمام طول سال باید با فرزندشان بازی کنند. در طول روز مادر باید دو بازی با بچه انجام دهد و در یک بازی دیگر هم پدر و مادر و بچه به‌صورت گروهی بازی کنند.
مادر باید اوقات فراغت داشته باشد
مشاور موسسه خانواده سلامت بنیان با اشاره به این که مادران باید خودشان هم اوقات فراغت داشته باشند، بیان داشت: مادر باید فضایی را ایجاد کند که حال خودش خوب باشد تا بعد بتواند روی بچه کار کند. مادری که افسرده و پرخاشگر است اگر بچه یک لیوان آب روی زمین بریزد او را کتک می‌زند اما اگر مادر آرام باشد این اتفاق برای او چندان مهم نیست پس مادرها باید به خودشان رسیدگی کنند. یک مادر سالم باید در چارچوب اخلاقی خانواده حداقل یک تا دو ساعت در روز را به خودش اختصاص دهد مثلا می‌تواند با مادرهای بچه‌های دیگر آشنا شود و با آنها پارک برود یا در منزل هم جمع شوند یا با دوستانش به خرید برود و … .
ایوبی افزود: اگر خانواده استطاعت مالی دارد مادران حتما باید به استخر بروند چون برخورد آب با بدن استرس را فوق‌العاده کم می‌کند. اگر بعد از استخر هم یک خواب راحت داشته باشند در طول روز آرامش و انرژی خوبی خواهند داشت. چنین مادری خیلی راحت‌تر با فرزندش برخورد می‌کند نسبت به مادری که اصلا برای خودش وقت استراحت نمی‌گذارد و احساس می‌کند که به‌عنوان یک مادر، قربانی است و همه زندگی او برای بچه‌اش است. چنین دیدگاهی در رابطه زناشویی و فرزندپروری تأثیر منفی دارد و موجب تحلیل رفتن انرژی مادر می‌شود.
او خاطرنشان کرد: مادرها می‌توانند در میان اعضای فامیل و دوستان، گروه‌های بچه‌های هم‌سن و سال را درست کنند مثلا مادری که بچه‌اش را به استخر می‌برد با مادرهای دیگری که بچه‌هایشان را به استخر آورده‌اند دوست شود و هفته بعد بچه‌هایشان را با هم به پارک ببرند تا بچه‌ها در محیط جامعه همراه با دوستانی باشند که می‌توان روی آنها نظارت داشت. همین محیط‌ها را می‌توان بزرگ‌تر کرد تا در سنین بالاتر هم بچه‌ها در این محیط‌ها و گروه‌ها حضور داشته باشند. متأسفانه بسیاری از مادرها خودشان ضعف مهارتی شدید دارند و به همین دلیل حوصله این جمع‌ها و نظارت‌ها را ندارند و وقتی بچه‌هایشان بزرگ می‌شوند از این که دوستان آنها را نمی‌شناسند ناراحت هستند در حالی که اگر از کودکی فرزندانشان جهت‌گیری داشته باشند در سنین بالاتر نیز می‌توانند این جهت‌گیری را ادامه دهند.
70 درصد از تربیت بچه‌ها در محیط اتفاق می‌افتد نه در کلاس درس
این مشاور بیان داشت: حتی اگر بچه‌ها در گروه‌های دوستانه با هم دعوا کنند باز هم اجازه دهید در این گروه‌ها حضور داشته باشند تا توانایی حل مساله را یاد بگیرند. مثلا بچه‌ها در این گروه‌ها یاد می‌گیرند اگر کسی حق آنها را خورد چگونه باید از خودشان دفاع کنند یا وقتی بچه را به پارک می‌بریم یاد می‌گیرد که اگر بدون نوبت سوار سرسره شود بچه‌ها او را طرد می‌کنند. آموزش‌های رسمی شاید تنها 30 درصد از تربیت را تشکیل دهند اما 70 درصد از تربیت به زمانی اختصاص دارد که بچه با محیط دست و پنجه نرم می‌کند تا اطلاعات لازم را به دست بیاورد. این فعالیت‌ها در تابستان خیلی می‌توانند کمک‌کننده باشند. حتما باید در طول روز انرژی بچه تخلیه شود در غیر این صورت، انرژی تخلیه نشده خود را به شکل پرخاشگری، بی احترامی و بیش فعالی نشان می‌دهد. بچه‌ای که دائم در خانه است و فضا ندارد مطمئنا خراب‌کاری می‌کند اما اگر بچه بیرون از خانه بازی کند بسیار در رشد او کمک‌کننده است.
نقش مهم پدر در تربیت پسر و دختر
ایوبی با اشاره به نقش بسیار پر رنگ پدرها به ویژه در حوزه بازی با بچه‌ها اظهار داشت: از آنجایی که پدرها شاغل هستند و بسیاری از آنها شب‌ها دیروقت به خانه می‌آیند نقش آنها کمرنگ‌تر بیان می‌شود اما آنها در تربیت بچه‌ها نقش بسیار مهمی دارند. پدر وقتی به خانه می‌آید حتما باید نیم ساعت با بچه بازی کند و در بازی‌های مشارکتی نقش‌آفرینی داشته باشد. اگر بچه پسر است و پدر در طول روز وقت دارد باید بچه را به استخر ببرد و بازی‌های مختلفی با او بکند.
او افزود: همچنین، اگر پدر می‌خواهد بنزین بزند یا زباله‌ها را سر کوچه ببرد باید پسرش را با خود همراه کند چون بچه از این طریق مهارت‌های مختلف را یاد می‌گیرد. در نتیجه این همراهی‌ها، پسر در کنار پدرش احساس قدرت می‌کند و ارتباط او با پدر قوی می‌شود و اگر مساله‌ای برایش پیش بیاید اولین کسی که مورد اعتماد اوست پدرش خواهد بود چون پسرها با پدرشان احساس هم‌ذات‌پنداری می‌کنند. نقش پدر در تربیت دختر هم بسیار مهم است چون پدر و دختر دو ناهمجنس هستند و حتی گاهی اوقات لازم است پدر و دختر بدون مادر با هم بیرون و خرید بروند و تفریح کنند. اگر پدر و مادر در کنار هم باشند تربیت بچه به بهترین شکل انجام می‌شود.
گذران تعطیلات در دوران بلوغ با تحرک و ورزش همراه باشد
این مشاور با اشاره به بایسته‌های گذران تعطیلات برای بچه‌هایی که دوران بلوغ را سپری می‌کنند، گفت: دوره بلوغ همراه با تکانه‌های جنسی است و دغدغه مهم بچه‌ها در این دوره مسایل جنسی است که برخی آن را به‌صورت خودارضایی، برخی به شکل دوستی با جنس مخالف و برخی به شکل پرخاشگری نشان می‌دهند. در این دوران باید بازی‌هایی که انرژی بالایی می‌خواهند و نیازمند تحرک بیشتر هستند و دغدغه‌های فکری بچه‌ها را از بین می‌برند مورد توجه قرار بگیرند.
ایوبی در ادامه بیان داشت: فعالیت‌های ورزشی می‌تواند غریزه جنسی نوجوانان را کنترل کند چون آنها بعد از فعالیت‌های ورزشی به قدری خسته می‌شوند که دیگر توان فکر کردن به مسایل جنسی را ندارند. همچنین، نوجوانان می‌توانند در اکیپ‌های دوستانه مورد اعتماد عضویت داشته باشند. مثلا اگر نوجوان، پسر است با گروهی از پسرها و پدرهایشان یک اردوی خارج از شهر بروند و پدرها کنار بچه‌ها باشند.
او در رابطه با تفاوت بلوغ در دختران و پسران اظهار داشت: بلوغ پسرها سخت‌تر از بلوغ دخترهاست چون بلوغ برای آنها نماد بیرونی دارد و بیشتر از دخترها تهاجمی می‌شوند و از خانه بیرون می‌زنند. در حالی که دخترها درون‌گراتر می‌شوند و رفتارهایی مثل قهر دارند. در زمان بلوغ بچه‌ها فکر می‌کنند قهرمان زندگی خودشان هستند و از خودشان قهرمان‌های خیالی می‌سازند در حالی که چنین چیزی نیست. در اینجا حضور پدر و نظارت روی دوستان بسیار می‌تواند کمک‌کننده باشد. در دوران بلوغ ارتباط پسرها با پدر و ارتباط دخترها با مادر بسیار قوی است و باید با هم وقت بگذرانند و تفریح کنند. در این دوران بچه‌ها باید در کلاس‌هایی شرکت کنند که انرژی آنها تخلیه شود چون هر چه بیشتر در خانه بیکار باشند دغدغه جنسی آنها بیشتر می‌شود.
