جنسیت، تاهل و تجرد و شغل چه تاثیری در اقدام به خودکشی دارد؟
برخی از عوامل جمعیت‌شناختی مانند جنسیت، تاهل و تجرد، شغل، سن، محل سکونت و … می‌توانند در این که فرد دست به خودکشی بزند یا خیر تاثیر داشته باشند.
موسسه خانواده سلامت بنیان – دکتر محمدرضا قاسم‌زاده روانپزشک؛ دسته‌بندی‌ها و عوامل جمعیت‌شناختی مختلفی وجود دارد که می‌تواند نشان دهد ریسک اقدام به خودکشی در میان چه کسانی بالاتر است. این عوامل جمعیت‌شناختی شامل «جنسیت»، «منطقه جغرافیایی محل سکونت»، «تاهل یا تجرد»، «سن»، «شغل» و … می‌شود.
در ادامه، توضیحاتی در رابطه با هر یک از این موارد ارائه شده است.
جنسیت
آمارها می‌گویند زنان بیشتر از مردان دست به خودکشی می‌زنند و اقدام به خودکشی در میان زنان، دو تا سه برابر بیشتر است، اما خودکشی‌های منجر به فوت در میان مردان شایع‌تر است.
مردان معمولا روش‌های مرگبارتری را برای از بین بردن خود انتخاب می‌کنند و به همین دلیل، اقدامات آنها بیشتر از اقدامات زنان، منجر به مرگ می‌شود.
از سوی دیگر، مردان معمولا کمتر درباره مسائل خود صحبت می‌کنند و همچنین، کمتر برای درمان بیماری‌های خود از جمله بیماری‌های روحی به پزشک یا روانشناس مراجعه می‌کنند.
اگر مردان ناراحتی و مشکلات روحی خود را ابراز کنند این احساس به آنها دست می‌دهد که مرد بودن و قدرتشان زیر سوال می‌رود. به همین دلیل، در خودکشی هم روشی را انتخاب می‌کنند که نشان‌دهنده قدرت آنها باشد و منجر به مرگ شود.
منطقه جغرافیایی محل سکونت
در کشورهای کره جنوبی، سریلانکا، گینه، ساحل عاج، مغولستان، قزاقستان و برخی از کشورهای آمریکای مرکزی بالاترین آمار خودکشی وجود دارد.
آمار خودکشی در ایران نسبت به این کشورها پایین‌تر است. اما باید توجه داشته باشیم که اطلاعات ما در ایران کمتر مستند است و برخی از آمارها ممکن است به دلایل فرهنگی، بیمه و … ثبت نشود.
در برخی استان‌های ایران مثل ایلام، کرمانشاه، کهگیلویه و بویر احمد و به طور کلی، استان‌های حوزه زاگرس آمار خودکشی بیشتر است. در تهران نیز معمولا در حاشیه شهر این آمار بالاتر است.
تاهل و تجرد
پژوهش‌ها نشان می‌دهد متاهل بودن و به ویژه داشتن فرزند، ریسک خودکشی را پایین می‌آورد. تعلق‌پذیری به فرزند و خانواده و داشتن جامعه حمایتی تا حدودی این ریسک را کاهش می‌دهد، اما در صورتی که طلاق اتفاق بیفتد باز هم ریسک خودکشی بالاتر می‌رود.
آمارهایی در ایران وجود دارد که نشان می‌دهد ریسک خودکشی در میان زنانی که جدا می‌شوند کمتر از مردانی است که همسر خود را طلاق می‌دهند. در واقع، وقتی زن جدا می‌شود احتمال خودکشی او پایین می‌آید، اما مرد وقتی جدا می‌شود، احتمال خودکشی او بالاتر می‌رود.
دلایل فرهنگی مختلفی در این زمینه تاثیرگذار است. مثلا یک مرد وقتی از همسرش جدا می‌شود احساس می‌کند هویت و قدرت او زیر سوال رفته است. مشکلات اقتصادی مانند مهریه دادن نیز در این رابطه اهمیت دارد.
سن
شایع‌ترین سن خودکشی بین 15 تا 49 سال است.
البته، برخی از افراد نیز در سنین بالای 70 سال دست به این کار می‌زنند و این مساله به دلایلی مانند احساس سر بار بودن، از دست دادن توانایی و وجود بیماری‌ها و دردهای شدید اتفاق می‌افتد.
شغل
در شغل‌هایی که سطح استرس و اضطراب آنها بالاتر است، مانند شغل‌های حوزه پزشکی، قضاوت، وکالت، نظامیان و … میزان خودکشی افزایش پیدا می‌کند.
آتش‌نشان‌ها نیز سطح اضطراب بسیار بالایی دارند، اما به دلیل تمرین‌هایی که انجام می‌دهند، سطح تاب‌آوری آنها بیشتر است.
عوامل روانشناختی
جدا از عوامل جمعیت‌شناختی، برخی از عوامل روانشناختی نیز می‌توانند ریسک اقدام به خودکشی را افزایش دهند.
در ادامه به این عوامل اشاره شده است.
- برخی از بیماری‌های روانشناختی مثل اضطراب، اختلال دوقطبی و … .
- رفتارهای تکانشی
- تاب‌آوری پایین
- سابقه قبلی اقدام به خودکشی
- مصرف مواد مخدر و به ویژه الکل: ترسی که درون افراد وجود دارد معمولا مانع خودکشی می‌شود، اما مصرف مواد و الکل، ترس را از فرد می‌گیرد. همچنین، الکل، کنترل را حذف می‌کند و کسی که الکل مصرف کرده رفتارهایی دارد و چیزهایی می‌گوید که در حالت عادی انجام نمی‌دهد یا نمی‌گوید. پس در میان کسانی که سابقه سوءمصرف الکل دارند، احتمال این که خودکشی منجر به فوت داشته باشند بالا می‌رود.
- در میان بیماری‌های روانپزشکی، شایع‌ترین اختلال، افسردگی است. کسی که افسرده است از چیزی لذت نمی‌برد و به قدری غمگین می‌شود که دلش می‌خواهد زندگی تمام شود.
- اختلال دوقطبی نوع دو: این افراد حال خوبی را تجربه نمی‌کنند بلکه مدام نوسان در بازه زمانی کوتاه را تجربه می‌کنند و به قدری اذیت می‌شوند که دوست دارند زندگی خود را به پایان برسانند.
- اختلالات شخصیت: این اختلالات منجر به یک‌سری از ویژگی‌ها و صفات مانند تاب‌آوری پایین، رفتارهای تکانشی و … می‌شود.
- اختلالات اضطرابی مانند پنیک، اختلال اضطراب پس از سانحه و …
