اسکیزوفرنی چه علایمی دارد و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟
فردی که به اسکیزوفرنی مبتلاست در فکر کردن و نشان دادن عواطف ضعیف می‌شود. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، دیگر مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و حتی اختلالات مصرف مواد اعتیادآور را نیز تجربه می‌کنند.
موسسه خانواده سلامت بنیان – زهرا دهقان حسام‌پور، اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی، یک بیماری روانی مزمن و جدی است که روی شیوه تفکر، احساس و رفتار فرد مبتلا تاثیر می‌گذارد. این بیماری مانند دیگر بیماری‌های ذهنی شایع نیست، ولی می‌تواند فرد مبتلا را از پا درآورد.
میزان بروز این اختلال که حدود یک درصد جمعیت را گرفتار میکند در زن و مرد یکسان است. اسکیزوفرنی معمولا در اواخر نوجوانی تا اوایل بزرگسالی آشکار می‌شود و شروع آن در غالب موارد، بین ۱۵ تا ۳۵ سالگی است.
فردی که به اسکیزوفرنی مبتلاست در فکر کردن و نشان دادن عواطف ضعیف می‌شود. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، دیگر مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و حتی اختلالات مصرف مواد اعتیادآور را نیز تجربه می‌کنند.
این اختلال بر جامعه و به‌ویژه خانواده فرد مبتلا تاثیرات فراوانی می‌گذارد، زیرا این افراد بسیاری از توانایی‌های خود را از دست می‌دهند. آنها حتی در پیدا کردن شغل و مراقبت از خود نیز دچار مشکل می‌شوند.
علایمی که نشان‌دهنده بیماری اسکیزوفرنی هستند
این بیماری، نشانه‌های مختلفی دارد. البته، تمام این نشانه‌ها در هر کسی که این اختلال برای او تشخیص داده می‌شود، آشکار نخواهد شد. در ادامه، به مهمترین علایم اسکیزوفرنی اشاره می‌شود.
-
اختلال فکر و توجه
در اسکیزوفرنی، هم فرایند تفکر اختلال پیدا میکند و هم محتوای فکر. کنار هم چیدن کلمات و عبارات نامربوط به هم و تداعی‌های ویژه بین کلمات که «آشفته‌گویی» نامیده می‌شود از مشخصات افراد مبتلا به این بیماری است. در این شرایط، افکار شخص از موضوعی به موضوع دیگر می‌پرد، طوری‌که نامرتبط به نظر می‌رسند.
-
هذیان
باورهای غلطی که بیمار بر آن اصرار دارد و با دلیل و برهان نیز نمی‌توان او را قانع کرد که چنین باورهایی غلط است.
-
توهم دیداری یا شنیداری
در اغلب موارد، بیماران صدا‌هایی را می‌شوند یا تصاویری را می‌بینند که وجود خارجی ندارد.
-
انزوای اجتماعی
مبتلایان به اسکیزوفرنی، معمولا افرادی منزوی هستند و از محیط‌های اجتماعی، مثل محل کار یا تحصیل دوری می‌کنند.
-
بی احساسی
این افراد، توانایی خود را در بروز احساسات و عواطف از دست می‌دهند.
-
توهم توطئه
اصطلاح «پارانویید» برای بیمارانی به کار می‌رود که هذیان توطئه دارند. این بیمار به دیگران مشکوک است که می‌خواهند به او آسیب برساند یا او را زیر نظر دارند و تعقیبش می‌کنند یا پشت سر او حرف می‌زنند.
-
اختلال در جلوه هیجانی
بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی معمولا نمی‌توانند پاسخ‌های هیجانی مناسب از خود نشان دهند. آنها در موقعیت‌هایی که باید غم و اندوه یا شادمانی نشان دهند، بی‌اعتنا و بی‌تفاوت می‌مانند. این کندی یا خاموشی هیجانی ممکن است آشوب درونی فرد را پنهان کند، اما به‌صورت طغیان‌های خشم جلوه‌گر می‌شود.
روش‌هایی که برای درمان اسکیزوفرنی به کار می‌رود
از آنجایی که این بیماری، سبب درک و تفسیر واقعیت به‌صورت نامعمول در افراد مبتلا می‌شود، درمان سریع آن باید مورد توجه قرار گیرد. به‌طور معمول، دارو درمانی، خط اول درمان سریع اسکیزوفرنی به شمار می‌رود. در این حالت، روانپزشک پس از بررسی و سنجش کامل و انجام مصاحبه، اقدام به تجویز دارو میکند.
گفتنی است که به‌منظور نظارت مستقیم روی فرد مبتلا، امکان بستری کردن او نیز وجود دارد. همچنین، متناسب با نشانه‌ها و علایم غالب اختلال اسکیزوفرنی، روانپزشک تجویز دارو را در دستور کار قرار می‌دهد. معمولا برای درمان سریع اسکیزوفرنی از داروهای ضد روان‌پریشی، مانند ریسپریدون، کلوزاپین و هالوپریدول استفاده می‌شود.
این نکته را به خاطر داشته باشید که این داروها، دارای عوارض جانبی هستند و حتی در مواقعی، مصرف آنها می‌تواند خطراتی را در پی داشته باشد. به همین منظور و برای جلوگیری از تبعات و پیامدهای منفی و خطرناک در فرد مبتلا، مصرف داروها جهت درمان بیماری باید حتما طبق دستور پزشک صورت پذیرد.
-
نقش داروهای ضد روان‌پریشی در درمان سریع اسکیزوفرنی
معمولا داروهای ضد روان‌پریشی برای درمان اختلالات شدید روانی و دیگر بیماری‌های روانی و عاطفی، به کار گرفته می‌شوند. آنتی سایکوتیک‌ها یا داروهای ضد روان‌پریشی، برای کاهش نشانه‌های سایکوز یا هذیان و توهم مورد استفاده قرار می‌گیرند. سایکوز یا روان‌پریشی، حالتی است که فرد بیمار کاملا ارتباط خود را با واقعیت از دست داده و دچار توهم و هذیان می‌شود.
اگرچه داروهای ضد روان‌پریشی موجب درمان قطعی اختلالاتی نظیر افسردگی و اسکیزوفرنی نمی‌شود، اما نقش این داروها در کنترل و کاهش علائم بیماری‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. در پرتو استفاده از این داروها، علائمی مانند توهمات و هذیان‌ها، آشفتگی و اضطراب جدی، شیدایی، رفتار تهاجمی و خشونت‌آمیز، گفتار نامفهوم، گیجی و احساس تهدید، به میزان چشمگیری کنترل می‌شود و کاهش پیدا میکند. داروهای ضد جنون، ضمن درمان سریع اسکیزوفرنی در اختلالاتی نظیر افسردگی حاد و اختلال دوقطبی نیز بسیار کاربرد دارند.
-
درمان سریع بیماری با داروی هالوپریدول
داروی هالوپریدول برای درمان سریع اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از نسل اول داروهای ضد روان‌پریشی است. گرچه این دارو برای درمان سریع اسکیزوفرنی، به‌ویژه کاهش و درمان نشانه‌های شدید این بیماری بسیار موثر است، اما مصرف آن، عوارض جانبی زیادی را برای مصرف‌کننده به‌وجود می‌آورد. بی‌قراری، اختلال در عملکرد جنسی، حرکات غیر ارادی و کندی حرکتی، درک و تفکر کند و آهسته، لرزش در اندام‌ها و خشکی مفاصل، از جمله عوارض شایع مصرف این دارو هستند. البته، نتایج تحقیقات حاکی از آن است که فواید مصرف این داروها بر عوارض جانبی آن غلبه میکند. از طرف دیگر، مصرف بیش از اندازه دوزهای دارو، نه تنها روند بهبودی را تسریع نمی‌کند، بلکه بسیار خطرناک و آسیب‌زاست.
-
درمان سریع اسکیزوفرنی و داروی کلوزاپین
کلوزاپین به‌عنوان یک داروی آنتی‌سایکوتیک، علاوه بر درمان علائم شدید بیماری اسکیزوفرنی، برای مبتلایانی که به سایر داروها واکنش نشان نمی‌دهند نیز کاربرد دارد. اما این دارو نیز مانند داروهای دیگر، دارای عوارض جانبی است. لرزش در اندام‌ها، افزایش احتمال ابتلا به دیابت، اختلال عملکرد جنسی، افزایش وزن و خواب آلودگی، از جمله عوارض مهم این دارو هستند.
نکته بسیار مهمی که درباره مصرف داروها باید بدانید، این است که بسیاری از مبتلایان به محض کاهش علائم بیماری اسکیزوفرنی، مصرف داروها را قطع کرده و بنابر تشخیص خود نیازی به مصرف داروها نمی‌بینند. این امر، علاوه بر ایجاد اختلال در روند درمان، علائم کاهش‌یافته بیماری را نیز بار دیگر شدت و حدت می‌بخشد.
سایر راهکارهای درمان سریع اسکیزوفرنی
بدون تردید، یکی از روش‌های اصلی برای درمان سریع اسکیزوفرنی، روش درمان دارویی است، اما استفاده از درمان‌های روانشناختی نیز در این زمینه بسیار تاثیرگذار است.
-
درمان شناختی – رفتاری
یکی از این روش‌های درمانی، درمان شناختی – رفتاری می‌باشد. در این روش، با نظم‌دهی فکری و سازگار کردن بیمار با محیط پیرامونش، درصدد درمان و کاهش علائم بیماری برمی‌آید. هدف درمان در این روش، روی درمان گسستگی افکار و رفتار مختل‌شده فرد مبتلا معطوف شده است.
-
روانکاوی
در این روش درمانی، تمرکز روی گفتار فرد مبتلا قرار می‌گیرد. در واقع، در درمان سریع اسکیزوفرنی، روش‌های روانشناسی گفتگومحور می‌توانند مثمرثمر واقع شوند.
-
شوک الکتریکی
در این روش درمانی، امواج الکتریکی به مغز بیمار وارد می‌شود تا از این طریق، فعالیت مغزی بیمار به حالت عادی برگردد. شوک الکتریکی از روش‌های درمانی قدیمی و در عین حال، موثر در این زمینه محسوب می‌شود.
