• 07 بهمن 1399

تکنیک‌ها و بازی‌هایی وجود دارند که اگر به صورت مستمر، حداقل روزی 15 تا 20 دقیقه انجام شوند، باعث فعال شدن مغز کودکان و افزایش دقت و تمرکز آنها خواهند شد.

موسسه خانواده سلامت بنیان- الهام دهقی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و متخصص و درمانگر کودک، نوجوان و روابط والد فرزندی- برای افزایش دقت و تمرکز کودکان، ابتدا باید با معنای واژه‌های «توجه»، «تمرکز» و «دقت» به‌خوبی آشنا شویم. اغلب مردم فکر می‌‌کنند که این واژه‌ها معنای یکسانی دارند و تفکیکی بین آنها قائل نمی‌شوند.

به همین دلیل، به‌صورت علمی تعاریف  را بررسی می‌‌کنیم تا بتوانید این سه تا واژه را از هم تشخیص بدهید و بدانید که کودک در کدامیک از این موارد مشکل دارد.

توجه، دقت و تمرکز کودکان، هر کدام چه معنایی دارند؟

توجه: توجه یعنی پاسخ دادن به محرک خاص و نادیده گرفتن سایر محرک‌ها؛ محرک می‌‌توانند دیداری باشد یا شنیداری. به عبارت دیگر، اگر محرکی پیش بیاید و کودک نتواند به این محرک‌ خاص به درستی پاسخ بدهد، در حوزه توجه مشکل دارد.

تمرکز: به نگه داشتن توجه، «تمرکز» می­گویند. یعنی کودک در موقع تدریس و یا در حین پاسخ به محرک به وجود آمده بتواند توجه خود را نگه دارد. کودکی که تمرکز ندارد وسط کلاس بلند می­شود، راه می­رود، وسط درس حواسش پرت می­شود، حرف می­زند، زود خسته می­شود، در زمان انجام تکلیف، نمی‌تواند یک جا بنشیند و تکالیفش را به اتمام برساند. این کودک تمرکز کافی ندارد چون نتوانسته توجهش را روی کاری که انجام می‌‌دهد حفظ کند.

دقت:  این واژه به معنای در نظر گرفتن جزئیات برای خوب فهمیدن است. پس اگر کودک نتواند به جزئیات مسائل خوب توجه کند و به آنها اهمیت بدهد یعنی دقت کافی ندارد.

مشکلاتی که باعث کاهش تمرکز کودکان خواهند شد 

علاوه بر این که اختلال در توجه، تمرکز و دقت مواردی از اختلالات یادگیری هستند، اگر کودکی مشکلات روحی و جسمی هم داشته باشد، در این مورد هم توجه، تمرکز و دقت او دچار مشکل می‌‌شود. به عنوان مثال، کودکی که دارای اضطراب بالایی دارد نمی‌تواند دقت و تمرکز کافی داشته باشد.

تغذیه نامناسب، صبحانه نخوردن، کم‌خونی، کمبود ویتامین، استراحت ناکافی و کمبود خواب شبانه از جمله مواردی هستند که باعث می­شوند دانش‌آموز دقت و تمرکز کافی نداشته باشد و نتواند کارآیی کافی را در زمان لازم از خود نشان بدهد.

انجام بازی و مسابقه، میزان تمرکز کودکان را افزایش می‌‌دهد

در ادامه، بازی­ ها و تکنیک‌هایی را آموزش می­ دهیم که در تقویت تمرکز و توجه مؤثر هستند.

نکته حائز اهمیت در انجام این بازی‌ها و تکنیک‌ها، حرکتی بودن آن‌هاست. بازی‌هایی که حرکت بیشتری داشته باشند هیجان­ و در نتیجه یادگیری کودک را بالا می‌‌برند. از طرف دیگر، بازی‌های پرهیجان می ­توانند ارتباط والدین و کودک را تقویت کنند.

بهتر است والدین با کودک همبازی شوند و به‌صورت مسابقه، این بازی‌ها را برگزار کنند. فضای رقابتی و گروهی در بازی سبب ایجاد انگیزه کودک برای اجرا و ادامه بازی‌ها می ­شود.

این تکنیک‌ها و بازی‌ها باید به‌صورت مستمر حداقل روزی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه انجام شوند. این استمرار باعث فعال شدن مغز کودکان و افزایش دقت و تمرکز می‌‌شود.

انرژی بالا در انجام بازی به همراه تشویق، جذابیت بازی را بالا می­ برد و مانع از این می ­شود که بازی، حالت اجبار و تکلیف داشته باشد.

بازی‌های مفید برای افزایش توجه و تمرکز کودکان به شرح زیر هستند:

1. هدایت توپ با فوت کردن

توپ سبکی را روی میز بگذارید. یک طرف میز کودک باشد و طرف دیگر میز، فردی سبدی را نگه دارد و کودک باید با فوت کردن این توپ را به داخل سبد هدایت کند.

در این بازی، علاوه بر تقویت دقت و تمرکز، کودک در تنفس و کنترل دم و بازدم هم می‌‌تواند تمرین داشته باشد.

2. توپ مزاحم

این بازی که هیجان بالایی دارد بهتر است 3 نفره انجام شود. بازی با دو تا توپ با رنگ‌های مخالف (مثلا زرد و قرمز) انجام می­شود. بازی با توپ زرد شروع می­ شود و این توپ را با کودک برای هم پرتاب می ­کنیم و می ­گیریم. در حین بازی نفر سوم بدون هماهنگی توپ قرمز یا همان توپ مزاحم را برای کودک پرتاب می­ کند. کودک باید توپ قرمز را بگیرد و خیلی سریع آن را به همان شخص برگرداند و نباید با آن بازی کند و حواسش باشد که توپ اصلی، توپ زرد است.

این بازی، گیرنده‌های مغز کودک را فعال می­کند و ذهن آماده می ­­شود که صرفا باید به موضوعی که برایش مهم است توجه کند.

موضوعات فرعی دیگر حواس کودک را پرت نمی‌کند. پس زمانی که معلم در حال درس دادن است هر صدای اضافه‌ای نمی‌تواند تمرکز او را به هم بزند. این بازی باعث می­ شود کودک یاد بگیرد محرک‌های مزاحم را از ذهن دور کند و فقط به موضوعات اصلی توجه کند.

3. راه رفتن با یک لیوان آب

یک لیوان پلاستیکی را آب کنید و روی کف دست کودک بگذارید و از او بخواهید طول مسیر اتاق را طی کند، بدون اینکه حتی قطره‌ای از آب لیوان بریزد. در مرحله بعد می­توان دو دست کودک را درگیر کرد. به این ترتیب که کودک دو لیوان را روی دست‌هایش بگذارد و هر دو دستش را باز کند و راه برود.

4. راه رفتن با کتاب روی سر

کتابی را روی سر کودک گذاشته و از او می­ خواهیم بدون اینکه کتاب از روی سر او بیفتد در مسیر راه برود. حتی با خلاقیت می ­توانیم دو بازی را با هم ترکیب کنیم، یعنی در حین راه رفتن با کتاب، زنگوله‌ای هم به دست کودک بدهیم و از او بخواهیم که راه برود بدون اینکه زنگوله صدا بدهد. این بازی در حفظ تعادل نیز کاربرد دارد.

5. گردو شکستم

 همه ما در کودکی این بازی را انجام می­ دادیم و به صورت کامل بازی را به یاد داریم. کودک روی خط صافی راه می ­رود و یک پا را از پاشنه به پنجه پای دیگر می­ چسباند و همین‌طور روی مسیر راه می ­رود بدون اینکه تعادل خود را از دست بدهد. این بازی در مراحل اولیه با چشم باز و بعد با چشم بسته تمرین خواهد شد، البته با رعایت شرایط امنیت کودک.

دلیل اجرای بازی با چشم بسته این است که وقتی چشم بسته باشد مغز ضعیف می­ شود اما با تکرار و تمرین بازی‌ها می‌‌توانیم کاری کنیم که یادگیری و تمرکز و رشد ذهن بچه‌ها تقویت شود.

تمرین‌هایی مثل لی‌لی و روی پاشنه و پنجه پا راه رفتن و در کل هر بازی دیگری که به تعادل کمک کند، می­ تواند در تقویت تمرکز مؤثر باشد.

6. راه رفتن با راکت تنیس و توپ

کودک با یک راکت تنیس و توپی که روی آن قرار دارد راه برود به شکلی که توپ از روی راکت نیفتد.

7. پرتاب کردن توپ در سبد

یک سبد وسط اتاق گذاشته و کودک در یک فاصله مشخصی از سبد می­ نشیند و تعداد مشخصی توپ را پرتاب می ­کند تا ببینیم چه تعدای داخل سبد م ی­افتد. اگر موفق بود می توانیم در مراحل بعد، فاصله سبد را از او بیشتر کنیم.

8. جا به ­جا کردن توپ ­های رنگی

 توپ‌هایی با تعداد مساوی و رنگ‌های متفاوت انتخاب می ­کنیم ( مثلا 20 عدد توپ سیاه و 20 عدد توپ سفید)، سپس توپ‌های سیاه را در یک ظرف و توپ‌های سفید را در ظرف دیگری م ی­ریزیم. با هر دو دست توپ­ ها را برمی ­داریم و به ظرف‌های برعکس رنگ خودش انتقال می ­دهیم. برداشتن توپ‌ها باید به‌صورت همزمان اتفاق بیفتد تا زمانی که همه توپ‌ها تمام شوند.

در حین بازی باید با استفاده از کورنومتر، تایم بازی را یادداشت کنیم و کودک در دفعات بعد به‌صورت رقابتی با شخص دیگری و یا خودش، رکورد جدیدی به دست آورد.

در این بازی توجه و دقت و تمرکز کودکان بالا می­ رود و دو نیمکره مغز فعال و درگیر می شوند.

9. بازی با حبوبات

بازی بالا را می­توان به جای توپ رنگی با حبوباتی مثل نخود و لوبیا هم انجام داد. مزیت بازی با حبوبات این است که:

 اولا؛ از هزینه اضافی در تهیه وسایل جلوگیری می ­شود.

دوما؛ به دلیل ریز بودن حبوبات، ماهیچه‌های ظریف انگشتان تقویت می­ شود که همین امر در سرعت نوشتن و عدم خستگی دست و انگشتان کودک در انجام تکالیف فوق‌العاده مؤثر است.

10. بازی با حبوبات مخلوط

چند مدل از حبوبات ریز مثل عدس، لپه، ماش را مخلوط کنید و داخل ظرفی مثل سینی می ریزیم و از کودک می ­خواهیم یک مدل از حبوبات را جدا کند و در شیشه‌ای با دهانه کوچک مثل شیشه‌های یکبار مصرف آب معدنی بریزد و تایم را یادداشت می ­کنیم. در مرحله بعد، حبوبات­ را از ظرف خالی می­ کنیم و از کودک می­ خواهیم حبوبات دیگری را انتخاب کند و درون شیشه بریزد.

مطمئن باشید که با تشویق‌های شما، کودک این بار بازی را در تایم کوتاه‌تری انجام خواهد داد و سرعت عمل او به صورت چشمگیری بهتر می ­شود.

11. تمرینات با حلقه‌های هولاهوپ و تمرینات ژیمناستیک و بازی‌های هدف‌گیری مثل دارت و مینی بسکتبال‌های خانگی یا بولینگ

به جای بولینگ می ­توانید به‌صورت خلاقانه از چندتا لیوان یکبار مصرف استفاده کنید. لیوان‌های یکبار مصرف کاغذی را برعکس کنید و از تعداد زیاد به کم روی یکدیگر بچینید و بعد از کودک بخواهید که با یک توپ سبک به این لیوان‌ها بزند و هرچه تعداد بیشتری از لیوان‌ها را بریزد برنده بازی است.

12. شطرنج

بازی شطرنج علاوه بر اینکه باعث افزایش توجه و دقت و تمرکز می ­شود، هوش هیجانی بچه‌ها را نیز تقویت می‌‌کند و به آنها می­ آموزد که چطور تصمیم‌های لحظه‌ای بگیرند و مهمتر اینکه بسته به تغییر شرایط بتوانند واکنش‌های سریع و صحیح و عاقلانه از خود نشان بدهند.

این تمرین برای روزهای سخت زندگی بسیار مهم است که بتوانند مهارت حل مسأله و تصمیم‌گیری داشته باشند.

13. روبیک و سودوکو

بازی روبیک گیرنده‌های مغز را فعال می­ کند و در دست‌ورزی و حل مسأله مؤثر است و ماهیچه‌های دستان کودک تقویت می­ شود.

با این بازی‌های هدفمند علاوه بر افزایش توجه، دقت و تمرکز کودکان می ­توانیم در این روزهای سخت و شرایط در خانه ماندن، سرگرمی‌های شاد و پرهیجانی را برای دلبندانمان داشته باشیم و خاطراتی به یادماندنی را در ذهن آنان به یادگار بگذاریم.

اشتراک گذاری...