• 15 اسفند 1397

لکنت زبان در پسران به مراتب بیشتر از دختران است. به طوری که تحقیقات نشان داده اند که در بین جامعه آماری افراد دارای لکنت 70 % پسران و 30 % دختران هستند. می توانیم علت اصلی این تفاوت را بالا بودن توان مهار عصبی – عضلانی گفتار در دختران در نخستین سال های زندگی شان بدانیم.

به گزارش موسسه خانواده سلامت بنیان، بعضی از بچه ها هستند که نمی توانند به راحتی صحبت کنند و موقع صحبت کردن به اصطلاح زبانشان می گیرد یا به عبارت علمی تر، “لکنت زبان” پیدا می کنند. این پدیده والدین را بسیار ناراحت می کند و بسیاری از والدین می ترسند که فرزند آنها در بزرگسالی هم نتواند به راحتی صحبت کند و این مساله به عنوان یک نکته منفی همیشه با او باقی بماند. 

اما خبر خوب ما برای شما والدین این است که چندان نگران نباشید چون اگر دلیل لکنت کودک را به درستی بشناسید و در زمان مناسب برای درمان اقدام کنید، مشکل کودک شما به زودی حل خواهد شد. در این مطلب، سمانه شیرلو؛ روانشناس، مشاور و کارشناس موسسه خانواده سلامت بنیان درباره لکنت کودکان و راهکارهای رفع این مشکل توضیحاتی به شما می دهد.

انواع دلایل ایجاد لکنت زبان در کودکان

یکی از عادت های غیر معمول کودکان، لکنت زبان است که یک پدیده روانی – حرکتی محسوب می شود و بیشتر خاص دوران کودکی است. این پدیده تحت تأثیر عوامل روحی و روانی مختلف مثل ترس، استرس و اضطراب و عوامل زیاد دیگری ممکن است ایجاد شود. فشارهای عاطفی و محیطی دلایل اصلی بروز لکنت زبان در بچه ها هستند.

ترس به عنوان یکی از فشارهای عاطفی است که از طرف محیط به کودک وارد و باعث ایجاد اختلال در گفتار او می شود. این یکی از اصلی ترین دلایل بروز لکنت زبان است چون ترس در فرد باعث بروز تنش عضلانی می شود.

گاهی فرد تجارب ناخوشایندی در زندگی دارد که این تجارب موجب بروز احساس ترس در او می شوند. همین مساله در صحبت کردن و بیان صحیح کلمات تأثیر زیادی خواهد داشت. دلایل دیگری مانند عدم فعالیت صحیح اندام های گویایی مثل لب ها و زبان نیز می تواند اختلال لکنت زبان را ایجاد کند.

از جمله عوامل دیگر ایجاد لکنت زبان، وجود اختلال بین مغز و اندام های گویایی است. مثلا اختلال در انتقال صحیح و سریع فرمان های مغز به یکی از اندام های گویایی مثل زبان باعث می شود که فرد گفتار غیر طبیعی داشته باشد.

برخی از تحقیقات هم نشان می دهند که وراثت می تواند یکی از علل بروز این اختلال باشد. به طوری که دیده شده در برخی از خانواده ها این اختلال بیشتر متداول بوده است.

دلیل دیگر بروز این مشکل می تواند اغتشاش در نظام ادراکی – شنیداری فرد باشد. وقتی این نظام دچار هدایت ناقص باشد همکاری های حوزه های مغزی شنیدن و ادراک کلام دچار اغتشاش شده و نتیجه این است که فرد لکنت زبان را تجربه کند.

چنین مادری نباشید تا فرزندتان دچار لکنت نشود

وضعیت شخصیتی والدین کودکان هم تأثیر زیادی در پیدایش و تشدید این پدیده دارد. مادران می توانند در این زمینه نقش اصلی را ایفا کنند چون بخش اعظم تربیت بر دوش مادران است و کودک بیشتر زمان زندگی خود را با مادر سپری می کند. مادرانی که در لکنت کودک نقش دارند معمولا مادران مضطربی هستند و بازخوردهای متناقضی می دهند. این مادران همچنین نا منعطف، نا ایمن، نا راضی و فاقد گرمی عاطفی هستند.

چرا پسران بیشتر از دختران دچار لکنت می شوند؟

سنین آغاز پدیده لکنت بین 2 تا 7 سالگی متغییر است و فراوانی آن در 5 سالگی مشاهده می شود. این پدیده در پسران به مراتب بیشتر از دختران است. به طوری که تحقیقات نشان داده اند که در بین جامعه آماری افراد دارای لکنت 70 % پسران و 30 % دختران هستند. می توانیم علت اصلی این تفاوت را بالا بودن توان مهار عصبی – عضلانی گفتار در دختران در نخستین سال های زندگی شان بدانیم.

نشانه های لکنت زبان

گفتار کسانی که لکنت دارند متفاوت از کسانی است که طبیعی و روان صحبت می کنند. این افراد تکرار بیش از حد دارند، به طور غیر طبیعی حروف و کلمات را تکرار می کنند و گفتارشان فاقد سلاست و روانی است. تطویل های غیر ارادی یکی دیگر از ویژگی های گفتار غیر سلیس است یعنی صرف مدت زمان طولانی تر از حد معمول برای بیان یک حرف یا یک هجا یکی از ویژگی های گفتار همراه با لکنت است. این افراد ممکن است کشش های طولانی و فراوان هنگام صحبت کردن داشته باشند.

وقفه های عضلانی هنگام تلفظ حروف و سیلابس ها باعث ایجاد مانع در هنگام شروع یا ادامه صحبت می شود. گاهی هم گفتار نا روان، علایمی مثل تکرار مداوم، تطویل های فراوان، مکث ها و وقفه های پی در پی یا سکوت های کوتاه اما مداوم دارد.

لرزش عضلات دستگاه گویایی یکی دیگر از نشانه های وجود لکنت است و فرد در هنگام صحبت کردن به دلیل لرزش و تکان شدید فک و دهان دچار گیر و وقفه زبانی می شود. این لرزش های دهانی و وقفه های ناشی از آن باعث ایجاد اختلال در روند گفتار و از بین رفتن توانایی فرد در تلفظ صحیح کلمات و حروف و هجاها می شوند.

راهکار اول: کاهش استرس و فشارهای روانی

در مورد درمان لکنت، اولین و اصلی ترین اقدامی که می تواند انجام شود کاهش استرس و فشارهای روانی است چون استرس از دلایل اصلی ایجاد این مشکل است. در این زمینه اولین کاری که باید انجام دهیم این است که ببینیم منبع فشار و اضطراب چه چیزی است و با تدابیر درست و علمی آنها را رفع کنیم. اما اگر به عنوان والد نتوانستیم این کار را انجام دهیم حتما باید به روانشناس و درمانگر کودک مراجعه کنیم.

راهکار دوم: گفتگوی طولانی با کودک

دومین اقدامی که می توانیم انجام دهیم این است که حتما در طی روز زمان مناسبی را به گفتگو با کودک دارای لکنت اختصاص دهیم. گفتگوهای طولانی فرصت های بسیار مناسبی را در اختیار کودک قرار می دهند تا او بتواند با تمرین و تکرار اندام های گویایی خود را ورزیده کند. به کودک نشان دهیم که با حوصله و علاقه به حرف های او گوش می دهیم تا کودک با آرامش بیشتر و اعتماد به نفس قوی تر با ما صحبت و تلاش کند به عضلات گویایی خود قدرت ببخشد.

باید به خاطر داشته باشیم که این گفتگوها یک طرفه نباشد و ما هم صحبت کنیم و بازخورد دهیم. در واقع، یک گفتگوی طبیعی و سالم با هم داشته باشیم. چون اگر به کودک بگوییم تنها او صحبت کند این احساس به او دست می دهد که ما در حال آزمایش او هستیم.

راهکار سوم: آرام و شمرده صحبت کردن

سومین کاری که باید انجام دهیم این است که با کودک، آرام و شمرده صحبت کنیم. گفتار والدین الگوی صحبت کردن کودک قرار می گیرد پس والد باید تلاش کند وقتی با بچه دارای لکنت صحبت می کند سرعتش کلامش مناسب باشد و خیلی آرام یا خیلی سریع صحبت نکند. کودک می تواند از سرعت کلام مناسب تقلید کند و آرام و شمرده حرف بزند.

راهکار چهارم: قطع نکردن صحبت کودک

نکته چهارم این است که به کودک فرصت کافی برای صحبت کردن بدهیم و هرگز صحبت او را قطع نکنیم. همچنین، نباید کلماتی که نمی تواند درست بیان کند را تصحیح کنیم. چون تصحیح اشتباهات کلامی کودک باعث ایجاد احساس خجالت و شرمندگی در او می شود. همین مساله استرس و اضطراب ایجاد می کند و موجب تشدید لکنت می شود.

راهکار پنجم: عدم حمایت بیش از حد از کودک

راهکار پنجم این است که بیش از حد از کودک حمایت نکنیم. تحقیقات نشان داده اند کودکانی که والدین از آنها بیش از حد حمایت می کنند و در امور شخصی کودک هیچ گونه تصمیم گیری برعهده خود کودک نیست و به کودک اجازه تصمیم گیری و ریسک داده نمی شود، بیشتر دچار اختلالات زبانی می شوند.

راهکار ششم: پرهیز از واکنش های نامناسب

نکته ششم این است که واکنش های ما به عنوان والد در هنگام گفتگو با کودکی که لکنت دارد باید کنترل شود. یعنی از جملاتی مانند “نگران نباش”، “عجله نکن”، “اول نفس بگیر بعد صحبت کن” و … پرهیز کنیم. این جمله ها نه تنها کمکی به کودک نمی کنند بلکه باعث ایجاد اضطراب و تشویش در او می شوند.

راهکار هفتم: فشار نیاوردن به کودک

راهکار هفتم که باید به آن توجه داشته باشیم این است که کودک را برای صحبت کردن بدون لکنت در فشار قرار ندهیم. چون هر اندازه فشار روی کودک بیشتر شود تنش او افزایش پیدا می کند و صحبت کردن برای او سخت می شود.

راهکار هشتم: تمرین های فیزیکی

راهکار هشتم این است که با تمرین های فیزیکی به رفع انقباض هایی که در اندام های گویایی کودک وجود دارد کمک کنیم. اگر به درمان گر مراجعه کنید، اقدامات لازم به صورت دقیق به شما آموزش داده خواهد شد.

راهکار نهم: از بین بردن شرم کودک

راهکار نهم این است که به کودک یاد دهیم لکنت یک مساله شرم آور نیست و لازم نیست آن را مخفی کند. به کودک بگوییم همه ما حق داریم سالم و آرام حرف بزنیم و اگر تو این مشکل را داری من کمک می کنم این مشکل برطرف شود.

راهکار دهم: گفتاردرمانی

دهمین راهکاری که باید به آن اشاره کنیم این است که در کنار به کارگیری تمام راهکارها، گفتار درمانی هم عامل کمک کننده بسیار خوبی است. به ویژه اگر کودک در سال های اولیه بروز لکنت زبان باشد این راهکار می تواند بسیار موثر باشد و کمک می کند که تا حدود 90 درصد لکنت زبان برطرف شود.

نکته مهم: یک سری از والدین به کودکی که لکنت زبان دارد توصیه می کنند که کمتر حرف بزند یا در یک سری از محیط ها صحبت نکند. این توصیه ها باعث می شود که کودک دچار خاموشی کلام شود و اعتماد به نفس خود را از دست دهد. با این توصیه های نادرست، کودک دچار یک سری از مشکلات روحی و روانی مثل افسردگی می شود. پس به شدت از این کار پرهیز کنید.

مطالب مرتبط:

تیک هایی که اگر درمان نشوند تا آخر عمر کودک او را درگیر می کنند/ راه چاره چیست؟

۴ دلیل کودکان برای جویدن ناخن هایشان// بهترین بازی و سرگرمی برای ترک عادت ناخن جویدن چیست؟

اشتراک گذاری...