چگونه عادت انگشت مکیدن را از سر کودک بیندازیم؟
مکیدن دست در شیرخوارگی و بچه های نوپا بسیار طبیعی است به طوری که از سن حدود 4 ماهگی بچه ها شروع به مکیدن انگشت هایشان به ویژه انگشت شست می کنند.
به گزارش موسسه خانواده سلامت بنیان، یکی از عادت های کودکان مکیدن انگشتان است. به ویژه زمانی که کودک بزرگتر می شود برای والدین این دغدغه ایجاد می شود که نکند این عادت از سر کودک نیفتد. سمانه شیرلو؛ مشاور، روانشناس و کارشناس موسسه خانواده سلامت بنیان در این مطلب درباره عادت مکیدن انگشتان و راه های ترک آن برای ما می گوید.
مکیدن دست در شیرخوارگی و بچه های نوپا بسیار طبیعی است به طوری که از سن حدود 4 ماهگی بچه ها شروع به مکیدن انگشت هایشان به ویژه انگشت شست می کنند. این اتفاق ابتدا بعد از شیر خوردن شروع می شود و به تدریج در موقعیت های دیگر هم دیده می شود. گاهی هم بچه انگشت های خود را قبل از شیر خوردن می مکد.
مکیدن شست در دوران شیرخوارگی طبیعی است
کودک در 6 یا 7 ماهگی اشیاء مختلف را به دهان می برد و انگشتانش را هم می مکد. اگر مادر انگشت کودک را از دهانش خارج کند کودک دوباره انگشتش را داخل دهانش می گذارد. مادرها معمولا خیلی نگران این مساله هستند اما باید بدانند که این عادت در دوران شیرخوارگی طبیعی است و اگر کودک به مکیدن شست خود علاقه مند است سعی مادر برای متوقف کردن این کار نتیجه ای ندارد.
معمولا تا سن 18 ماهگی مکیدن انگشتان کمابیش وجود دارد و در 18 ماهگی این مساله به اوج می رسد. به طوری که حتی ممکن است کودک چندین ساعت در شبانه روز و یا قبل از خواب انگشت شست خود را بمکد.
این اتفاق در 2 سالگی و به ویژه در خلال روز کاهش پیدا می کند و معمولا در زمان هایی این اتفاق می افتد که کودک گرسنه، خسته، بی خواب یا ناراحت است. در سن 2.5 تا 3 سالگی مکیدن انگشت ها خیلی کمتر می شود و ممکن است کودک وقتی که هیجان بالایی را تجربه می کند مثل زمان تماشای تلویزیون یا دیدن یک موضوع جالب شست خود را بمکد.
کاهش شدت مکیدن انگشت از سن 3 سالگی
از 3 سالگی به بعد شدت مکیدن انگشت ها به تدریج کمتر می شود و ممکن است کودک تنها در هنگام شب و زمان خوابیدن شست خود را بمکد. این عادت به تدریج و بدون کمک پدر و مادر می تواند ترک شود.
مادر نباید کودک را از وابستگی به شیء منع کند
گاهی کودک مکیدن شست را داشته و این عادت به یک باره از سر او می افتد و مادر فکر می کند بچه این عادت را ترک کرده است اما متوجه می شود که بچه به جای مکیدن شست، شیء دیگری مثل پتو، یقه لباس، سر آستین و … را می مکد. در این هنگام اگر مادر شی ای که کودک در دهان خود برده مانند پتو را از او بگیرد کودک ناراحت می شود و جیغ می زند. مادر نباید از این اتفاق ناراحت شود و آن شیء را از بچه بگیرد.
گاهی بچه در زمان خواب ممکن است کارهای دیگری انجام دهد مثل این که بینی خود را بخاراند، با موهایش بازی کند، گوشش را بکشد، بخشی از لباسش را محکم بگیرد یا برای آرامش به یک شیء مانند پتو یا اسباب بازی وابسته شود. مثلا بعضی از بچه ها در زمان ناراحتی یک شیء یا اسباب بازی خاص را در آغوش می گیرند. اگر دیدید که فرزندتان به یک شیء وابسته شده دنبال این نباشید که آن شیء را از او بگیرید و او را از این وابستگی منع کنید. چون با بزرگتر شدن کودک به طور طبیعی وابستگی او به شیء کمتر می شود و به تدریج از بین می رود.
بچه ها با این کارها احساس آرامش به دست می آورند. قبلا مادر، کودک را بیشتر در آغوش می گرفته و تعامل فیزیکی و عاطفی بیشتری با کودک داشته اما وقتی کودک بزرگتر شده نوازش ها و آغوش ها کمتر شده و کودک از طریق وابستگی به یک شیء سعی می کند به آرامش برسد.
در چه صورت مکیدن انگشت باعث تغییر شکل دهان و دندان می شود؟
سوالی که برای بسیاری از والدین پیش می آید این است که مکیدن انگشتان ها باعث تغییر شکل دندان یا دهان می شود یا خیر؟
همان طور که اشاره کردم این کار در دوران شیرخوارگی طبیعی است و اثری روی دندان های شیری نمی گذارد اما اگر فرزند شما در سنین قبل از مدرسه یا در زمان مدرسه انگشتان خود را بمکد باعث می شود که تغییر شکل فک و دندان در کودک اتفاق بیفتد. به طوری که دندان های دائمی کودک به طرف جلو کشیده می شوند و روی هم چفت نمی شوند و بد شکل خواهند شد. اگر این عمل ادامه پیدا کند ممکن است کودک، مبتلا به اختلال در تکلم هم بشود. اگر این اتفاق بیفتد حتی اگر کودک عادت خود را ترک کند باز هم دندان ها به حالت طبیعی برنمی گردند. پس مکیدن انگشت تا دوران مدرسه نباید ادامه پیدا کند چون دندان ها بدشکل خواهند شد.
اقدامی که والدین باید انجام دهند این است که اگر کودک به سنی رسیده که درک می کند و مثلا 4 ساله است پدر و مادر موضوع بد شکل شدن دندان ها را به او توضیح دهند. اما اگر کوچک است و هنوز نمی تواند درک کند موقعی که کودک بر حسب عادت انگشت خود را به دهان می برد والدین باید توجه او را به موضوع یا چیز دیگری که مورد علاقه کودک است جلب کنند تا عادت مکیدن انگشت ترک شود.
برای این که کودک بهتر بتواند این عادت خود را ترک کند حتی اگر از سن طبیعی این عادت عبور کرده است نکاتی را ذکر می کنم.
عوامل ایجاد این عادت را شناسایی کنید
مادر باید دقت کند که کودک در چه زمان هایی شست خود را می مکد و عواملی که باعث می شود بچه این کار را انجام دهد شناسایی و از آنها جلوگیری کند. مثلا اگر کودک در مواقع گرسنگی این کار را انجام می دهد باید این مساله را شناسایی و زودتر به او غذا بدهیم.
گاهی اوقات مهد رفتن کمک می کند که عادت انگشت مکیدن کودک ترک شود چون مهد یک محیط جدید و پر از محرک و فراگیری بازی های جدید و پیدا کردن دوستان جدید است و به رفع دلتنگی برای والدین کمک می کند. مگر این که در مهد یک عامل استرس زا وجود داشته باشد که باعث شود کودک از طریق مکیدن انگشت آرامش خود را به دست بیاورد.
همان طور که اشاره کردم مکیدن انگشت در زمان شیرخوارگی و حتی تا حدود 3 سالگی طبیعی است اما اگر کودک در سنین طبیعی مکیدن انگشت یک سری از مشکلات رفتاری و روانشناختی دیگر داشته باشد باید این مشکل را جدی بگیرند و حتما از کمک روانشناس استفاده کنند. اگر والدین قبل از سن 3 سالگی کودک او را از مکیدن انگشت منع کنند این عادت شدیدتر می شود و ترک آن مشکل تر خواهد بود اما اگر اجازه دهیم این مساله سیر طبیعی خود را طی کند در سن 4 یا حداکثر 5 سالگی این عادت ترک خواهد شد.
تحقیر و تنبیه نتیجه ای ندارد
به خاطر داشته باشید که تنبیه، تحقیر و سرزنش کودک منجر به ترک عادت های غیر معمول او نمی شود. متأسفانه برخی والدین کارهایی انجام می دهند مثل این که به انگشت کودک مواد تلخ یا شور می زنند تا کودک انگشت خود را نمکد. اما این کارها نه تنها باعث رفع این عادت نمی شود بلکه عوارضی هم برای کودک ایجاد می کند.
زمانی که به تدریج این عادت در کودک کاهش پیدا می کند و کودک تلاش دارد که این عادت را ترک کند والدین باید او را مورد تعریف و تمجید و تشویق قرار دهند.
