معنویت از چه طریق به سلامت روان کمک می کند؟
یک روانشناس و کارشناس مذهبی گفت: تأکید روی این المان ها که زمین امن است، مهر خدا بر غضب او غلبه دارد، ما برای زیستن ابدی خلق شدیم و حیات ما یک نعمت و ارزش بزرگ است می تواند در سلامت روانی افراد تأثیر مثبت داشته باشد.
به گزارش موسسه خانواده سلامت بنیان، هر ساله هفته سلامت روان از روز هجدهم مهرماه آغاز می شود. در کشور ما روز 19 مهر به عنوان روز جوانان، سلامت روان، معنویت و حیات طیبه نام گذاری شده است. به این مناسبت با حجت الاسلام معصوم زاده؛ روانشناس و کارشناس مذهبی در رابطه با نقش معنویت و دین در سلامت روان گفتگو کردیم.
تغییر نگاه روانشناسان نسبت به معنویت
او در ابتدای سخنان خود گفت: سابق بر این کارشناسان روانشناسی و روانپزشکان معتقد بودند که دین داری و معنویت اثر خاصی روی سلامت روان ندارد و چه بسا حتی مانعی برای سلامت روان به شمار می آید اما در نسخه های جدید این مساله تغییر کرده و نه تنها دین داری را مانعی برای سلامت روان به شمار نمی آورند بلکه پی برده اند که اگر معنویت به شکل صحیح انجام شود حتی ممکن است بتواند برای سلامت روان هم مفید واقع شود. این تغییری که در نگرش روانپزشکان بین المللی و غربی رخ داد تحول مثبتی برای معنویت درمانی و گرایش بشر به معنویت بود.
البته این شرط وجود دارد که دین داری و معنویت به شکلی صحیح انجام شود و مسلما اگر بخواهیم خرافه، جادو و احساس های هذیانی را به دین و معنویت ارتباط دهیم هنوز هم می تواند آسیبی برای روان به شمار آید. اما این تصورات باطل از دین داری راستین جدا هستند لذا جای نگرانی وجود ندارد.
معنویت باعث معنابخشی به زندگی و کاهش آلام بشری می شود
دین داری و معنویت می تواند باعث آرامش خاطر، انگیزه یافت او، کاهش خودکشی، کاهش آسیب رساندن به خود و دیگران، افزایش امید به زندگی، افزایش میل به کمک به هم نوعان و افزایش صبر و تحمل در برابر مشکلات شود. در واقع، وجود دین و معنویت صحیح می تواند در چندین بخش به روانشناسان کمک کند. یکی از بارزترین این مسایل، کمک کردن به افرادی است که امیدی به زنده ماندن خود ندارند و معتقدند هستی به قدری ارزش ندارد که لازم باشد زندگی کرد. وجود معنویت می تواند باعث معنابخشی به زندگی و کاهش خودکشی و آلام بشری باشد.
از طریق پر رنگ کردن معنویات می توان عزت نفس انسان را بالا برد به این ترتیب که انسان از طریق کمک کردن به دیگران یا سایر فعالیت های مرتبط با معنویت از قبیل عیادت از بیماران، بخشیدن خطای دیگران و … می تواند احساس خوبی پیدا کند. فردی که احساس معنوی قوی دارد معمولا کسی است که دیگران را زود می بخشد و بیشتر حاضر است به دیگران کمک کند. همچنین، این فرد بیشتر می تواند ناملایمات را تحمل کند و همین عوامل باعث عزت نفس و رضایت او از خود می شود.
البته، عرفان های کاذب و معنویت های آمیخته با غلط و دروغ و خرافات می تواند باعث افزایش احساس گناه در فرد شود. لذا در اینجا باید این تذکر را بدهیم که منظور ما از معنویت، دیدگاه هایی نیست که شخص را دچار عذاب وجدان می کند و باعث کاهش رضایت او از خود می شود.
تأکید بر بخشندگی خداوند
ما می توانیم روی اموری مانند بخشندگی و مهربانی خدا، اجتماعی شدن، تاب آوری و صبر، نوع دوستی و خدمت به هم نوعان کار کنیم زیرا از این طریق باعث می شویم عزت نفس فرد افزایش پیدا کند و امید به زندگی و رضایت از خویشتن به دست آورد. از این طریق جامعه هم رشد خواهد کرد.
باید مراقب باشیم که المان هایی مانند احساس گناه، عذاب وجدان و خرافات وجود نداشته باشد یا به مقداری باشد که مورد تأیید عقل و منطق است. تأکید روی این المان ها که زمین امن است، مهر خدا بر غضب او غلبه دارد، ما برای زیستن ابدی خلق شدیم و حیات ما یک نعمت و ارزش بزرگ است می تواند در سلامت روانی افراد تأثیر مثبت داشته باشد.
