راهکارهای بهبود روابط جنسی در بیماران مبتلا به ام اس
بهترین راه درمان اختلال عملکرد جنسی و بهبود کیفیت رابطه جنسی در مبتلایان به بیماری مولتیپل اسکلروزیس بیان بی پرده مشکل با همسر از یکسو و با تیم پزشکی از سوی دیگر است.
به گزارش موسسه خانواده سلامت بنیان، اختلالات عملکرد جنسی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) می تواند وجود داشته باشد و کمی بیشتر از جامعه عادی باشد. این امر باعث کاهش کیفیت زندگی این بیماران شده و مشکلات متعددی را می تواند برای ایشان ایجاد نماید.
عمده مشکلات عملکرد جنسی بیماران مبتلا به ام اس قابل درمان بوده و می توان به این بیماران کمک کرد تا عملکرد جنسی خوب و رضایت بخشی داشته باشند. فرد مبتلا به این بیماری باید بداند که اختلال عملکرد جنسی یکی از عوارض شایع بیماری اش می باشد و می توان از آن پیشگیری کرد و یا در صورت ایجاد می توان آن را درمان نمود.
در این بیماران اختلال عملکرد جنسی می تواند به دلایل متعددی ایجاد شود. برخی از اختلالات بصورت مستقیم مرتبط با خود بیماری است. برخی از اختلالات ناشی از سایر مشکلاتی است که فرد مبتلا از آن رنج می برد و برخی دیگر از اختلالات ناشی از جنبه های عاطفی و روانی در مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس می باشد.
اختلالات اولیه
چرخه جنسی طبیعی شامل میل جنسی، برانگیختگی، ارگاسم و فرونشینی می باشد. بیماری مولتیپل اسکلروزیس می تواند مراحل مختلف این چرخه را تحت تاثیر قرار دهد و ایجاد اختلال عملکرد جنسی نماید.
سیستم عصبی مرکزی خواستگاه میل جنسی است و با ارسال پیامهایی از طریق نخاع به اندامهای جنسی، فرآیند برانگیختگی جنسی و ارگاسم را کنترل می نماید. در بیماران مولتیپل اسکلروزیس به دلیل آسیب سیستم عصبی در انتقال این پیامها اختلال ایجاد می شود و مشکلاتی در چرخه جنسی طبیعی فرد ایجاد می شود.
اختلالات اولیه ای که بطور مستقیم توسط بیماری مولتیپل اسکلروزیس ایجاد می شود به سن فرد، مدت زمان تشخیص بیماری او، نوع بیماری و سطحی از ناتوانی که بیماری برای فرد ایجاد کرده ارتباط دارد.
این اختلالات در مردان شامل اختلال میل جنسی، اختلال در ایجاد و یا حفظ نعوظ، احساس تغییر در ناحیه تناسلی(بی حسی، درد یا افزایش حساسیت)و اختلال در انزال می باشد. همچنین در زنان نیز شامل اختلال میل جنسی، کاهش ترشحات لغزنده ساز مجرا و خشکی مجرا، کاهش تون عضلانی مجرا و مشکلات ارگاسمی می باشد.
اختلالات ثانویه
گاهی اوقات بیماری مولتیپل اسکلروزیس بصورت مستقیم چرخه جنسی فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهد بلکه به دلیل سایر مشکلاتی که برای فرد ایجاد می کند، فرد دچار اختلالات عملکرد جنسی نیز می شود.
از جمله مشکلات ثانویه می توان به خستگی، اسپاسم عضلات، تغییرات حسی و درد اشاره کرد. مشکلات مثانه و روده نیز می توانند بصورت غیر مستقیم باعث ایجاد اختلالات عملکرد جنسی شوند و روی کیفیت رابطه جنسی فرد تاثیر بگذارند. احساس گزگز و سوزن سوزن شدن، درد و اسپاسم در عضلات باعث می شوند تا فرد در رابطه جنسی احساس خوبی نداشته باشد یا تمایل به برقراری رابطه جنسی نداشته باشد. نشت ادرار از مثانه می تواند کیفیت رابطه جنسی را کاهش دهد.
مشکلات عاطفی و روانی
گاهی اوقات مشکلات موجود در رابطه جنسی ناشی از عوارض روانی و عاطفی مولتیپل اسکلروزیس است. فرد مبتلا ممکن است به دلیل مشکلاتی که این بیماری در روابط میان فردی او با همسرش ایجاد می کند تمایل به رابطه جنسی را از دست بدهد. یا ممکن است مشکلاتی که این بیماری در صمیمیت فردی وی ایجاد می کند منجر به اختلال در عملکرد جنسی وی بشود. افسردگی ناشی از بیماری مولتیپل اسکلروزیس یکی دیگر از مشکلات روانی است که می تواند بر عملکرد جنسی فرد مبتلا تاثیر بگذارد.
بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس به دلیل بیماری خود و ناتوانی جسمانی که برایشان ایجاد می کند ممکن است انگاره بدنی خوبی نداشته باشند و این مشکل باعث ایجاد اختلال در روابط جنسی شان شود و اختلال عملکرد جنسی برایشان ایجاد نماید. همچنین اضطراب عملکردی ناشی از ناتوانی جسمی ایجاد شده توسط مولتیپل اسکلروزیس می تواند ایجاد اختلال عملکردی جنسی نماید و کیفیت رابطه این افراد را به شدت کاهش دهد.
شک و تردید ایجاد شده نسبت به توانایی جنسی که ناشی از ناتوانی جسمی این افراد است نیز می تواند باعث شود عزت نفس ایشان کاهش یابد و به همین دلیل دچار اختلال عملکرد جنسی شوند.
استرس نیز در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس زیاد دیده می شود که می تواند بر عملکرد جنسی فرد نیز تاثیر گذار باشد. نگرانیهایی که فرد برای حفظ رابطه پایدار خود با همسرش دارد و دغدغه ها و نگرانی های دیگری که ناشی از ابتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس می باشند نیز می توانند اختلال عملکرد جنسی ایجاد کنند.
چگونه می توان بر مشکلات عملکرد جنسی فایق آمد؟
همانگونه که ذکر شد اختلال عملکرد جنسی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس شایع است و بسیاری از این بیماران از مشکلات در رابطه جنسی شان شکایت دارند. تحقیقات نشان می دهد 90 درصد مردان و حدود 70 درصد زنان مبتلا دچار مشکلات عملکرد جنسی هستند.
دیوار سکوت
بزرگترین مشکلی که سر راه درمان اختلالات عملکرد جنسی در بیماران مبتلاست، سکوت این بیماران و عدم بیان مشکل می باشد. در جامعه ما نیز مانند همه جوامع صحبت از عملکرد جنسی و مسایل جنسی تابو محسوب شده و بسیاری از افراد از صحبت راجع به این مسایل می پرهیزند و یا گمان می کنند بیان این مسایل به نوعی بی حیایی است یا باعث از بین رفتن پرستیژ و ابروی ایشان می شود.
تحقیقات نشان می دهد تنها 6 درصد مبتلایان در مورد اختلال عملکرد جنسی خود با پزشک خویش صحبت می کنند و از او کمک می خواهند و باقی افراد در این زمینه صحبتی نمی کنند یا درصدد خوددرمانی بر می آیند و یا ترجیح می دهند با مشکل خود به شکلی کنار بیایند.
درک مشکل
اولین گام در درمان و بهبود کیفیت رابطه جنسی درک بیمار از علت ایجاد مشکل است. بسیاری از بیماران نمی دانند که مشکل آنها ناشی از بیماریشان است و اشکالات عملکرد جنسی را بعنوان اشکالات و ضعف فردی در نظر می گیرند. اولین گام شفاف کردن این موضوع است که اختلال عملکرد جنسی ناشی از بیماری فرد می باشد و نباید بعنوان یک ضعف شخصی قلمداد گردد.
بیان مشکل و تقویت صمیمیت بهترین راه درمان
بهترین راه درمان اختلال عملکرد جنسی و بهبود کیفیت رابطه جنسی در مبتلایان به بیماری مولتیپل اسکلروزیس بیان بی پرده مشکل با همسر از یکسو و با تیم پزشکی از سوی دیگر است.
بیان بی پرده مشکل با همسر کمک می کند تا صمیمیت بین همسر فرد و وی افزایش یابد و با حمایت همسر مشکل بیمار زودتر حل شود. تحقیقات نشان داده است کیفیت زندگی جنسی در افرادی که مشکل را با همسر خود در میان گذاشته و از حمایت وی برخوردار شده اند به مراتب بیشتر از افرادی است که مساله را مطرح نکرده اند. بیان مشکل با همسر و ایجاد صمیمیت بیشتر با او با تقویت اعتماد و حمایت همسر به حل و فصل نگرانی مربوط به رابطه جنسی کمک می کند و بخش عمده ای از مشکلات ناشی از روابط عاطفی و مسایل روانی فرد را حل می کند و به بهبود رابطه جنسی می انجامد.
از سوی دیگر مطرح کردن مشکلات جنسی با تیم پزشکی کمک خواهد کرد تا پزشکان با درمان بموقع اختلالات عملکرد جنسی به بهبود رابطه جنسی و افزایش کیفیت زندگی فرد کمک کنند. بسیاری از اختلالات عملکرد جنسی درمان داشته و پزشکان می توانند با استفاده از این درمانها به بیماران خویش کمک کنند تا از عملکرد جنسی قابل قبولی برخوردار شود و رابطه جنسی با کیفیت بهتری را تجربه کنند.
اولین راهکار در درمان، آموزش زوجین است. تیم پزشکی با ارائه آموزشهای لازم به هر دو نفر کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه تری داشته باشند و بدانند در رابطه جنسی چگونه رفتار کنند تا لذت بیشتری داشته باشند.
نکته مهم دیگر در افزایش کیفیت رابطه جنسی افراد مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس تعیین زمان رابطه جنسی بگونه ای که فرد در بهترین شرایط از نظر جسمی قرار دارد می باشد. به بیماران و همسرانشان توصیه می شود یک قرارداد جنسی با هم تنظیم کنند و در آن بهترین زمانها برای رابطه جنسی را مشخص کنند و سعی کنند در این قرارداد شرایط و انتظارات مورد توافق را بررسی کنند تا کیفیت رابطه جنسی خود را افزایش دهند.
بررسی نوع مشکل و درمان متناسب با نوع اختلال عملکرد جنسی نیز مهم است. گاهی اوقات استفاده از دارویی مثل ویاگرا یا تادالافیل یا سیالیس می تواند کمک کند تا فردی که دچار اختلال نعوظی است درمان شود و مشکلش حل شود. گاهی اوقات شیافهای داخل آلت استفاده می شود. گاهی از داروهای تزریقی مثل پاپاورین استفاده می شود و بسته به نوع مشکل می توان درمانهای مناسبی در نظر گرفت. یا در زنان دچار خشکی مجرا می توان از ژلهای لوبریکانت یا لغزنده ساز محلول در آب استفاده کرد تا مشکلات درد و خشکی مجرا را از بین ببرد و کیفیت رابطه جنسی را افزایش دهد. استفاده از وازلین یا لغزنده سازهای غیر محلول در آب به دلیل افزایش ریسک عفونت به هیچ وجه توصیه نمی شود. کاتتریزاسون متناوب و دارو در افراد دارای نشت ادرار از مثانه کمک کننده است. گاهی اوقات استفاده از ایمپلنت یا پروتز می تواند مشکل را حل کند.
بیان مشکل با تیم پزشکی کمک می کند تا مشکل به دقت تشخیص داده شود و درمان مناسب آن توصیه شود و فرد از کیفیت بهتری در رابطه جنسی برخوردار گردد. گاهی اوقات مشاوره و روان درمانی برای رفع مشکلات عملکرد جنسی که ناشی از مسایل روانشناختی است ضرورت پیدا می کند و لازم است فرد درمان مناسب روانشناختی دریافت نماید.
باروری
بیماری مولتیپل اسکلروزیس بطور معمول بر باروری افراد تاثیری ندارد و مشکلی در زمینه باروری ایجاد نمی کند. افراد مبتلا می توانند مانند افراد عادی جامعه صاحب فرزند شوند و از این بابت مشکلی ایجاد نمی شود. در موارد معدودی ممکن است به علت اختلال در انزال مرد، مشکل ناباروری ایجاد شود که در این موارد با تلقیح اسپرم مشکل حل می شود و فرد صاحب فرزند خواهد شد. در این موارد مراجعه به یک متخصص ارولوژی و استفاده از مشاوره وی کمک کننده خواهد بود.
پیشگیری از بارداری و بیماریهای مقاربتی
در زمینه پیشگیری از بارداری نیز تفاوتی بین افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس با افراد عادی نیست و مراقبتها کاملا یکسان می باشد. همچنین در زمینه ابتلا به بیماریهای مقاربتی نیز باید احتیاطهای لازم در این بیماران نیز مانند سایر افراد عادی مدنظر قرار گیرد و تفاوتی وجود ندارد.
** دکتر علی شیخ الاسلامی؛ پزشک، متخصص روانشناسی و سکس تراپ
