چگونه فرزند خود را مسئولیت‌پذیر و مقتصد تربیت کنیم؟
می‌توانید در هنگام خرید فرزندتان را همراه با خود ببرید تا با هزینه‌ها و نحوه خرید آشنایی پیدا کند. همچنین، اگر شرایط سنی فرزند شما اجازه می‌دهد گاهی او را برای خریدهای کوچک بفرستید تا مثلا با ایستادن در صف نانوایی یا از طریق دست به جیب شدن با خرید کردن و سختی‌های پول درآوردن و خرج کردن آشنا شود و مدیریت هزینه‌ها را یاد بگیرد.
موسسه خانواده سلامت بنیان، در روزهایی که قیمت سکه و دلار و به تبع آنها قیمت کالاها و خدمات ساعت به ساعت بالاتر می‌رود و باید بی تعارف بگوییم در شرایط بحران اقتصادی قرار داریم یکی از مهمترین دغدغه‌های خانواده‌ها این است که خرجشان از دخلشان جلو نزند و بتوانند توازنی در این میان برقرار کنند. کاری که خیلی دشوار به نظر می‌رسد اما با راهکارهای ساده‌ای می‌توان حداقل بخش کوچکی از این فرایند را مدیریت کرد و شاهد تأثیرات مثبتی در اقتصاد خانواده بود، به‌طوری که اگر همین اقدامات تبدیل به رویه شود و در شرایط ثبات اقتصادی کشور نیز ادامه پیدا کند منجر به فرهنگ‌سازی عمیق‌تری خواهد شد.
یکی از مهمترین خرج‌هایی که هر خانواده‌ای دارد خرج زندگی فرزند یا فرزندان آن خانواده است و مخارج یک خانواده بعد از بچه‌دار شدن قابل مقایسه با قبل از بچه‌دار شدن نیست. بچه‌ها در هر دوره از زندگی خود نیازهایی دارند که پاسخگویی به این نیازها به پول احتیاج دارد. عمده خرج‌های بچه‌های کوچک مربوط به تغذیه، پوشک، لباس، دکتر و اسباب‌بازی می‌شود اما بچه‌ها در سنین بالاتر علاوه بر هزینه‌های بالا هزینه‌های دیگری دارند و از خرج مهدکودک و مدرسه و تحصیل گرفته تا خرج اوقات فراغت و معاشرت با دوستان جزو هزینه‌های آنها محسوب می‌شود.
اهمیت آموزش صرفه جویی به بچه ها
در یکی، دو دهه اخیر در کشور ما هزینه‌های بچه‌ها نسبت به گذشته بسیار افزایش پیدا کرده و یک فرزند امروزی به اندازه چند فرزند در دهه‌های گذشته خرج دارد چرا که خانواده‌ها عموما تک فرزند شده‌اند و می‌خواهند در حد امکان خود بهترین زندگی را برای فرزند یکی یکدانه‌شان فراهم کنند. همین مساله باعث ایجاد نوعی از سبک تربیتی می‌شود که هزینه‌های زیادی را به خانواده تحمیل می‌کند. این در حالی است که اگر خانواده می‌خواهد در مخارج خود صرفه‌جویی کند باید به نوع تربیت بچه یا بچه‌هایش توجه ویژه داشته باشد.
بسیاری از بچه‌ها کاری به توانایی مالی پدر و مادرشان ندارند و تنها به خواسته‌های خود فکر می‌کنند. باید به این نکته توجه داشت که اگر بچه‌ها از محل درآمد خانواده و میزان توانایی اقتصادی آنها اطلاع نداشته باشند و عادت کنند صرفا به فکر رفع نیازهای خود باشند و نیازهای سایر اعضای خانواده را نادیده بگیرند نه تنها در کودکی بلکه در تمام دوران زندگی خود مصرف‌کنندگانی خواهند بود که نه تنها در زندگی کنونی بلکه در زندگی خانوادگی آینده و همچنین برای جامعه زیان‌آور خواهند بود.
از سوی دیگر، دیدگاه بسیاری از والدین این است که تمام امکانات لازم را برای فرزند خود فراهم کنند و او همه چیز داشته باشد حتی اگر شده به این قیمت که خودشان را از ضروری‌ترین چیزها محروم کنند. این والدین نا آگاهانه توقعات فرزندشان را بالا می‌برند چرا که فرزند آنها از نیازهای والدینش اطلاعی ندارد یا این که یاد گرفته فقط به خواسته‌های خود فکر کند و دیگران برایش اهمیتی نداشته باشند. به همین دلیل بهتر است والدین شیوه تربیتی خود را اصلاح کنند.
راهکارهایی برای تربیت فرزند مسئولیت‌پذیر و مقتصد
در این زمینه می‌توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:
– بهتر است فرزندانتان را با شغل خود، محل کارتان و دشواری‌های کاری خود آشنا کنید تا آنها قدر پولی را که به زحمت به دست می‌آید و برای آنها خرج می‌شود بیشتر بدانند. البته، لازم نیست که مدام در مورد جزئیات شرایط بد اقتصادی و کاری برای فرزند خود صحبت کنید و خود را به اصطلاح بدبخت و محتاج جلوه دهید اما بهتر است آنها نمایی از وضعیت کار و درآمد شما در ذهن خود داشته باشند.
– وسایل مورد نیاز خانواده چند سال پس از استفاده کهنه و فرسوده می‌شوند و شما برای جایگزینی این وسایل با وسایل جدید نیاز به پول دارید پس باید مقداری از درآمد خود را پس‌انداز کنید. شما باید در این مورد با فرزندتان صحبت کنید و ضرورت صرف‌نظر کردن از خرج‌های اضافی و پس‌انداز کردن را به او یادآور شوید. در این رابطه باید به او بیاموزید که از وسایل خانه عاقلانه و درست استفاده کند و نسبت به وسایل مشترک و عمومی خانه احساس دلسوزی داشته باشد.
– یکی از کارهایی که می‌تواند در این زمینه بسیار موثر باشد تقویت حس مسئولیت‌پذیری در بچه‌هاست. بچه‌ها باید یاد بگیرند بدون آن که لوازم و وسایل خانه را کثیف کنند یا خراب کنند و بشکنند از آنها استفاده کنند. اگر هم چنین اتفاقی رخ نداد نباید بچه را تنبیه یا تحقیر کرد اما او باید مسئولیت کار خود را بپذیرد و از بی احتیاطی خود احساس تأسف کند.
– می‌توانید در هنگام خرید فرزندتان را همراه با خود ببرید تا با هزینه‌ها و نحوه خرید آشنایی پیدا کند. همچنین، اگر شرایط سنی فرزندتان اجازه می‌دهد گاهی او را برای خریدهای کوچک بفرستید تا مثلا با ایستادن در صف نانوایی یا از طریق دست به جیب شدن با خرید کردن و سختی‌های پول درآوردن و خرج کردن آشنا شود و مدیریت هزینه‌ها را یاد بگیرد.
– برای بچه‌هایتان قلک بخرید و از آنها بخواهید بخشی از پول تو جیبی خود را در آن بریزند تا از این طریق با مفهوم پس‌انداز آشنا شوند. وقتی هم که سن فرزند شما بالاتر رفت همراه با او به بانک بروید و برایش حساب باز کنید و از او بخواهید هر ماه مبلغی را در دفترچه حساب خود پس‌انداز کند.
– اگر به اصرار بچه برای خرید اسباب‌بازی یا هر چیز دیگری جواب منفی می‌دهید، علت را برایش توضیح دهید و مثلا بگویید بودجه این ماه برای این خرید مصرف شده و دیگر نمی‌توانید بودجه‌ای به آن اختصاص دهید یا این که بگویید قیمت اسباب‌بازی یا کالای مورد علاقه او با بودجه خانواده همخوانی ندارد. البته، لازم است توضیحاتی که بچه می‌دهید توأم با استدلال منطقی و محبت و نرم زبانی باشد تا او در مقابل توضیحات شما جبهه نگیرد.
– در دوران بلوغ بچه‌ها برای کسب استقلال و اثبات هویت خود به خانواده و گروه همسالان به سمت ولخرجی کردن گرایش پیدا می‌کنند چون پول خرج کردن به آنها حس قدرت و توانایی می‌دهد. این بچه‌ها معمولا می‌خواهند ضعف اعتماد به نفس خود را با خرج پول و چشم و هم چشمی برطرف کنند. بهترین راهی که برای شخصیت دادن به بچه‌ها، بالا بردن حس اعتماد به نفس و نزدیکی بیشتر والدین به آنها پیشنهاد می‌شود، تشکیل یک اتاق فکر است. به این معنا که همه اعضای خانواده حداقل هفته‌ای یک بار درباره نیازها و مسایل زندگی با هم گفتگو کنند. دومین راه، ایجاد جذابیت‌های مالی برای فرزندان است مثلا می‌توان به آنها گفت اگر می‌خواهیم فلان چیز را بخری خودت مبلغی را پس‌انداز کن و ما هم به تو کمک کنیم.
در همین زمینه بخوانید:
چگونه از خریدهای برنامه ریزی نشده جلوگیری کنیم؟
راه های کاهش هزینه های قبوض آب و برق و گاز
راهکارهایی برای کاهش هزینه های آشپزخانه
