نگاه‌های کمال‌گرایانه و کلیشه‌ای جوانان به ازدواج
دکتر شیخ‌الاسلامی گفت: . اولین سؤال من از افرادی که برای مشاوره به ما مراجعه می‌کنند این است که ملاک شما برای ازدواج چیست؟، اما غالب آنها یک‌سری صفات کلیشه‌ای برای ازدواج بیان می‌کنند که نگاه کمال‌گرایانه و کلیشه‌ای آنها به ازدواج را نشان می‌دهد.
به گزارش خبرنگار مهرخانه، اولین جلسه کمیته صیانت از نهاد خانواده استانداری تهران با حضور NGOهای فعال در حوزه خانواده در محل استانداری تهران برگزار شد.
حجت‌الاسلام جعفر ساوالان‌پوراردبیلی؛ رییس کمیته صیانت از نهاد خانواده استانداری تهران، در ابتدای سخنان خود با بیان این مطلب که NGOهای حاضر در نشست در زمینه‌های مختلف مربوط به حوزه خانواده فعالیت می‌کنند، اظهار داشت: ما میخواهیم با کمک گرفتن از NGOهای فعال در این حوزه، کمیته صیانت از خانواده را زنده کنیم، اما ازآن‌جایی‌که NGOها در زمینه‌های مختلف فعالیت دارند، باید ابتدا بتوانیم مفاهیم مشترک را پیدا کنیم؛ زیرا تا هنگامی که نتوانیم در مفاهیم، مشترک شویم، نمی‌توانیم به صورت عملیاتی فعالیت کنیم.
خانواده ایرانی؛ از ایل تا خانواده‌های کوچک
وی با اشاره به تفاوت مفهوم خانواده در ایران و کشورهای اروپایی گفت: ما در گذشته خانواده را به مفهوم «ایل» داشتیم که عبارت از یک خانواده گسترده بود. هنوز هم برخی از اقوام ایران به این شکل زندگی می‌کنند، اما خانواده در مفهوم اروپایی کوچک است و حتی به سمت خانواده فردی هم گرایش دارد. ما اکنون در کشور خود از حالت ایلیاتی خارج شده‌ایم، اما هنوز وارد خانواده به معنای فردی آن نشده‌ایم و دعوا بر سر این است که چرا این گسیختگی بین خانواده به معنای بزرگ آن و خانواده به معنای کوچک، اتفاق افتاده است. ما باید بپذیریم که حرکت به سمت مدرنیته و صنعتی‌شدن این اتفاقات را نیز در پی خواهد داشت.
اردبیلی با اشاره به نام کمیته «صیانت از نهاد خانواده» بیان داشت: صیانت که معنای آن حفظ و نگهداری است، از پیشگیری تا حفظ و نگهداری را دربرمی‌گیرد و ما باید ببینیم برای حفظ و نگهداری از نهاد خانواده چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. در این زمینه، ابتدا مفاهیم باید بازشناسی شود تا بعد به سراغ کار اجرایی و عملیاتی برویم.
در ادامه، دکتر هومان نارنجی‌ها؛ مسئول مؤسسه «یلدا یاران‌مهر» که در زمینه زنان و خانواده و اعتیاد فعالیت می‌کند، ضمن اشاره به این مطلب که گاهی جلسات این‌چنینی در پله‌های ابتدایی و تعریف مفاهیم باقی می‌مانند و کمتر به عملیاتی‌شدن می‌انجامند، عنوان داشت: خانواده کوچکترین نهاد هر جامعه است و ما باید ببینیم در حوزه خانواده میخواهیم به چه اهدافی دست یابیم. آیا میخواهیم والدگری را برجسته کنیم یا به مسئله ازدواج و تشکیل خانواده بپردازیم؟ اگر در این جلسه بنا شود NGOها به سه موضوع والدگری (تربیت فرزند)، تکنیک‌های ازدواج و مشاوره ازدواج بپردازند، بهتر است.
NGOها باید در فعالیت‌های خود استقلال داشته باشند
پریسا نصری؛ مسئول مؤسسه خانواده موفق نیز طی سخنانی اظهار داشت: ما دوره‌ای آموزشی با عنوان «بازسازی زندگی بعد از طلاق» طراحی و برای اخذ مجوز به استانداری ارابه کردیم، اما به ما گفتند شما برای انجام این کار باید از سایر نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط نیز مجوز دریافت کنید. برای کاری که ما انجام می‌دهیم و کلیپ‌های آموزشی روانشناسی را در واتس‌اپ برای کاربران می‌فرستیم، وزارت ارشاد، مخابرات و سایر دستگاه‌ها گفتند که باید از ما مجوز داشته باشید که این مسئله کار ما را سخت و کند می‌کند؛ به‌گونه‌ای که یک جایی خسته می‌شویم. این در حالی است که ما باید در کارمان استقلال داشته باشیم. بهتر است یکی از اهداف این کمیته این باشد که تلاش کند به ما استقلال دهند تا بتوانیم فعالیت‌های خود را ادامه دهیم.
بنیامین نعیمایی از فعالان مؤسسه «خانواده سلامت بنیان» با بیان این‌که در یک تعریف کلی خانواده کوچکترین نهاد اجتماعی است، خاطرنشان کرد: ما باید روی نگاه‌مان به خانواده بحث کنیم و ببینیم نگاه این جمع نسبت به خانواده چیست و پس از آن رویکرد خاصی انتخاب شود و براساس آن رویکرد کار کنیم. اگر هدف ما تحکیم بنیاد خانواده است، باید در نظر داشته باشیم که دو رویکرد در اینجا وجود دارد که یکی نتیجه‌گرایی و دیگری توجه به فرآیندهاست.
نهادهای مختلف باید وارد شوند تا بتوانند نهاد خانواده را نجات دهند
وی افزود: اساس رویکرد نتیجه‌گرایی این است که ما همه فعالیت‌های خود را انجام دهیم تا به نتیجه برسیم، اما رویکردهای جدید می‌گویند باید فرآیندگرا باشیم؛ زیرا ممکن است فعالیت‌ها به نتیجه برسند یا خیر، اما فرآیندها تأثیر خود را می‌گذارند. ما اگر قرار است کار کیفی انجام دهیم، باید فرآیندگرا باشیم. خانواده یک سازه است که از یک‌سری مفاهیم تشکیل شده است. این سازه بسیار پیچیده است و متغیرهای مختلف روی آن اثرگذارند. بنابراین، مجموعه‌ای از نهادهای مختلف باید وارد شوند تا بتوانند نهاد خانواده را نجات دهند.
اردبیلی در همین رابطه اظهار داشت: در پراگماتیسم مفهوم عمل‌گرایی مطرح می‌شود و فرآیندها نیز در نهایت به نتیجه نگاه می‌کنند. در موضوع خانواده؛ چه فرآیندگرا باشیم، چه نتیجه‌گرا، باز هم به دنبال نتیجه هستیم.
اهمیت ارتقای سطح رضایتمندی زوجین از زندگی مشترک
به گزارش مهرخانه، در ادامه این جلسه، دکتر نارنجی‌ها پیشنهاد خود را در خصوص هدف‌گذاری کمیته صیانت از خانواده مطرح کرد و گفت: بهتر است ما هدف خود را ارتقای سطح رضایتمندی زوجین از زندگی مشترک قرار دهیم؛ زیرا اگر رضایت از زندگی زناشویی وجود داشته باشد، به این معناست که رضایت جنسی وجود دارد و فرزندان نیز به خوبی تربیت می‌شوند. به عبارت دیگر، وقتی رضایتمندی از زندگی مشترک وجود داشته باشد، طلاق هم کاهش پیدا می‌کند.
دکتر علی شیخ‌الاسلامی؛ پزشک و مسئول NGO «خانواده سلامت بنیان» نیز طی سخنانی گفت: ما باید اهداف را لایه‌بندی و به اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تقسیم کنیم. ما برای عملیاتی‌کردن طرح‌های خود نیاز داریم که دانش، مهارت و انگیزش لازم را در افراد ایجاد کنیم. اگر میخواهیم برنامه‌ای طراحی کنیم، باید به این سه مسئله توجه داشته باشیم.
نگاه‌های کمال‌گرایانه و کلیشه‌ای جوانان به ازدواج
وی خاطرنشان کرد: در خصوص صیانت از خانواده نیز ابتدا باید ببینیم چه چیزهایی به خانواده آسیب می‌زند. در حال حاضر جوانان حساب و کتاب می‌کنند و می‌بینند ازدواج برای آنها نمی‌صرفد و به این ترتیب سن ازدواج بالا می‌رود، اما باید برای پایین آوردن این سن، برنامه‌ریزی کرد و منافع ازدواج را برای جوانان تشریح کرد. ما در ابتدا نیاز داریم که ازدواج به درستی انجام شود و یک خانواده درست شکل بگیرد. اولین سؤال من از افرادی که برای مشاوره مراجعه می‌کنند این است که ملاک شما برای ازدواج چیست؟ اما غالب آنها یک‌سری صفات کلیشه‌ای برای ازدواج بیان می‌کنند که نگاه کمال‌گرایانه و کلیشه‌ای آنها به ازدواج را نشان می‌دهد. این افراد وقتی وارد زندگی مشترک می‌شوند و نقایص را می‌بینند، سرخورده می‌شوند و وقتی دچار مشکل می‌شوند اولین و راحت‌ترین راه‌حلی که به ذهنشان می‌رسد طلاق است.
شیخ‌الاسلامی عنوان داشت: ما باید روی ملاک‌های عینی ازدواج کار کنیم و این ملاک‌ها را آموزش دهیم. این ملاک‌ها باید قابل ارزیابی دقیق باشند و فرد بتواند آثار آنها را در زندگی خود ببیند. پس از آن، باید آموزش‌های پیش از ازدواج را پیگیری کنیم. متأسفانه آموزش‌های پیش از ازدواج محدود به تنظیم خانواده می‌شد که البته این آموزش‌ها هم اکنون با توجه به برخی سیاست‌ها حذف شده است. از سوی دیگر، مهارت‌های زندگی زناشویی نیز باید به زوج‌ها آموزش داده شود.
راحت‌ترین راه برخورد زوج‌ها با مشکلات زناشویی طلاق است
وی گفت: در خصوص مسئله طلاق، فرد قبل از این‌که بخواهد به تصمیمی در این زمینه برسد، باید ببیند تمام تلاش خود را برای پیشگیری از طلاق انجام داده است یا خیر. ما باید به افراد آموزش دهیم زمانی به طلاق فکر کنند که هیچ راهی جز آن باقی نمانده است. اما اولین راهی که بسیاری از افراد به آن فکر می‌کنند، طلاق است. گاهی می‌بینیم زوجین به دادگاه رفته‌اند و برگه طلاق توافقی‌شان را هم گرفته‌‌اند و پس از آن برای مشاوره مراجعه می‌کنند؛ درحالی که باید یاد بگیرند مشاوره قبل از وقوع اتفاق باید صورت گیرد.
شیخ‌الاسلامی خاطرنشان کرد: باید برای کمیته اهداف عملیاتی تعریف شود و این اهداف از طریق شیوه‌های مختلفی مانند کارگاه‌های آموزشی، تیزرهای تبلیغاتی، فیلم‌های آموزشی و… پیگیری شود و هر یک از NGOها بخشی از کار را برعهده بگیرند.
دکتر فریور؛ مدیر مجله روانشناسی شادکامی و موفقیت یکی دیگر از حاضران در این نشست بود. وی با اشاره به این‌که ازدواج‌های کنونی متناسب با زمان فعلی نیست، بیان داشت: ما یک جامعه سنتی و کشاورزی با رسوم خاص داشتیم که ازدواج‌های این جامعه هم شرایط خاص خود را داشت و زن تا آخر عمر در خانه همسر می‌ماند و همه شرایط را تحمل می‌کرد، اما الان با توجه به جهانی‌شدن، بینش مردم تغییر کرده است.
ضرورت افزایش آگاهی نسل جوان در زمینه ازدواج
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر محدودیت‌های فکری گذشته که در قوانین ما هم وجود دارد و متناسب با زمان نیست، ادامه پیدا می‌کند. الان وقتی از دخترها و پسرها در خصوص دلایل ازدواجشان می‌پرسیم، کلی‌گویی می‌کنند؛ درحالی‌که طرز تفکر برای ازدواج با 50 سال پیش متفاوت است. ما باید با تهیه جزوات آموزشی دلایل ازدواج را به آنها بگوییم و تشریح کنیم که این دلایل عبارت از رفع نیازهای احساسی و عاطفی، رسیدن به استقلال و … است. تا دخترها و پسرها این آگاهی را نداشته باشند، به نتیجه مطلوب نمی‌رسند؛ چون وقتی نسبت به این مسایل آگاهی نداشته باشند، بهانه‌گیری می‌کنند و مسایل مالی را مهم‌تر جلوه می‌دهند که این امر باعث می‌شود به نتیجه مطلوب دست پیدا نکنند. ما باید از راه‌های مختلف مانند تهیه جزوات آموزشی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند وایبر و… آگاهی بیشتری به جوانان بدهیم تا کمک بیشتری به تداوم زندگی آنها داشته باشیم.
حکومت نمی‌داند چگونه خانواده را نگه دارد
به گزارش مهرخانه، در ادامه اردبیلی بیان داشت: یکی از مسایلی که باعث شده است بازی قواعد در جامعه به هم خورد، مسایل قانونی است که در کشور وجود دارد. الان اگر مرد مهریه یا نفقه ندهد، زن می‌تواند او را دستگیر کند، اما اگر زن خانه را ترک کند، مرد توانایی دستگیری او را ندارد. اینجا یک باگ قانونی وجود دارد. زنان اگر قوانین را بدانند، به راحتی می‌توانند خانواده را از دور خارج کنند. بزرگ‌ترین مشکل ما این است که حکومت نمی‌داند چگونه خانواده را نگه دارد.
زنان خانه‌دار را باید وارد عرصه فعالیت‌های اجتماعی کنیم
زهرا محمدی‌نژاد؛ مدیر مؤسسه حامیان رشد و بالندگی نیز با بیان این‌که ما در مرحله ایده‌پردازی قوی، اما در مرحله اجرا ضعیف هستیم، خاطرنشان کرد: بهتر است گروه هدف خود را کوچک تعریف کنیم تا بتوانیم به اهدافمان دست یابیم. ما باید فعالیت‌هایمان را از مکان‌های بسته بیرون ببریم و کاری کنیم که مردم در فعالیت‌های اجتماعی نقش داشته باشند، اما الان مردم تنها مطالبه‌گر شده‌اند. زنان خانه‌دار را نیز باید وارد عرصه فعالیت‌های اجتماعی کنیم.
وی افزود: علاوه بر مسایل داخل خانواده، باید در برنامه‌ریزی‌های خود فشارهای اجتماعی را نیز در نظر بگیریم. من در خانواده خودم با بچه‌ها خوب برخورد می‌کنم، اما بچه‌ها تحت‌تاثیر مسایل اجتماعی قرار می‌گیرند و ارزش‌های جامعه بر آنها حاکم می‌شود و از طرف جامعه فشارهایی روی خانواده وارد می‌شود.
تأثیراتی که جامعه روی خانواده می‌گذارد
نعیمایی نیز گفت: وقتی از طلاق صحبت می‌شود بیشتر زوج‌های جوان مطرح می‌شوند، اما الان خانواده‌هایی را داریم که پس از 25 سال زندگی از هم جدا می‌شوند. باید در ساختارهای اجتماعی، کلان‌نگری داشت. فردی که ترک اعتیاد کرده، به خاطر خانواده‌اش به شدت پیگیر است، اما جامعه فشارهایی به این فرد وارد می‌کند و او تحت‌تأثیر انگ‌زنی و برچسب‌زنی اجتماعی دوباره به اعتیاد خود برمی‌گردد. ما باید ابعاد اجتماعی کار و تأثیراتی که جامعه روی خانواده می‌گذارد را نیز مدنظر داشته باشیم.
وی در ادامه اظهار داشت: ما طرح رابطان اجتماعی را اجرا کردیم و در این شبکه اجتماعی زنان خانه‌دار به عنوان مادران آموزش می‌دیدند. این زنان معمولاً فاقد اطلاعات لازم هستند و دانش خود را از تکنولوژی‌هایی مانند وایبر می‌گیرند. در حال حاضر به‌قدری اطلاعات گسترده است که آگاهی درست به دست نمی‌آورند.
اهداف کمیته صیانت از نهاد خانواده
لازم به ذکر است در پایان این جلسه، طی بحث و گفتگوهایی که میان اعضای حاضر در نشست انجام شد، اهداف کلی و جزیی فعالیت‌های کمیته صیانت از نهاد خانواده استانداری تهران استخراج شد و قرار شد در جلسات بعدی، گفتگوهای بیشتری پیرامون این اهداف و نحوه عملیاتی‌سازی آنها انجام شود. هدف کلی این کمیته افزایش کیفیت زندگی در راستای تحکیم خانواده در ایران و اهداف جزیی افزایش دانش انتخاب زوج، افزایش مهارت همسرداری، افزایش مهارت همسرپروری، افزایش میزان رضایتمندی از زندگی زناشویی، افزایش توانمندی اجتماعی خانواده، کاهش آسیب‌های اجتماعی مرتبط با خانواده و کاهش میزان آمار طلاق عنوان شدند.
