هر مطلبی در فضای مجازی درباره بیماری‌ها می‌خوانید، فکر می‌کنید مبتلا به همان بیماری هستید؟ دچار سندرم دانشجویان پزشکی شده‌اید
برخی پیج‌های اینستاگرام، صرف سوال کوتاهی که مراجع از آنها می‌پرسد و بدون این که شرح حال کامل از فرد بگیرند، به‌سرعت به او برچسب می‌زنند و می‌گویند شما دچار این بیماری هستی. در صورتی که روش تشخیص درست بیماری، این‌گونه نیست.
موسسه خانواده سلامت بنیان – دکتر علی شیخ‌الاسلامی، این روزها با گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، پیج‌های اینستاگرام و وب‌سایت‌های بسیار زیادی وجود دارند که اطلاعاتی در زمینه‌های پزشکی و روانشناسی در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. حتی برخی از مردم، مشکل خود را در طی چند جمله برای پیج‌های مختلف می‌فرستند و برخی مشاوران و پزشکان تنها براساس همان چند جمله، روی فرد برچسب‌هایی می‌زنند و به تصور خودشان، بیماری او را تشخیص می‌دهند. برخی از مردم هم صرفا با مطالعه مطالب فضای مجازی و دیدن چند علامت در خودشان، به این نتیجه می‌رسند که به یک بیماری مبتلا هستند یا خیر.
سندرم دانشجویان پزشکی چیست؟
این مشکل، معمولا به نام «سندرم دانشجویان پزشکی» شناخته می‌شوند. معمولا دانشجویان پزشکی هر درسی را که می‌خوانند و با هر بیماری که آشنا می‌شوند، چون علایمی که ذکر شده، علایمی کلی است، فکر می‌کنند خودشان هم همان بیماری را دارند. اما به مرور زمان که دانش و تجربه آنها افزایش پیدا می‌کند، متوجه می‌شوند که درست است که این بیماری چندین علامت مختلف دارد، اما یک یا دو علامت، علامت مختص یا پاتوگونومیک بیماری است. یعنی حتما باید این علامت در کنار علایم دیگر وجود داشته باشد تا بتوانیم بگوییم که فرد دچار آن بیماری است.
مردم عادی هم دچار سندرم دانشجویان پزشکی شده‌اند و صرف دیدن یکی، دو علامت، به خودشان برچسب بیماری می‌زنند
قبلا فقط دانشجویان پزشکی بودند که کتاب‌های مربوط به بیماری‌های مختلف را می‌خواندند و از آنجایی که علم و اطلاع کافی نداشتند به این سندرم دچار می‌شدند. اما الان چون فضای مجازی پر از آموزش‌های مختلف درباره بیماری‌ها، انواع داروها و عوارض آنهاست، خیلی از مردم که اطلاعات خود را از اینترنت به دست می‌آورند، احساس می‌کنند که به بیماری‌های مختلفی دچار هستند. در حالی که این‌گونه نیست و یک پزشک باید طبق بررسی انواع علایم، تشخیص دهد که آیا بیماری موردنظر در فرد وجود دارد یا خیر.
بعضی از افراد هم هستند که علایم بیماری‌های مختلف را در اینترنت می‌خوانند و فکر می‌کنند اطرافیانشان به آن بیماری مبتلا هستند و به او برچسب می‌زنند.
این اطلاعات حاصل از اینترنت، نه تنها مثبت نیست، بلکه گمراهی بیشتری ایجاد کرده است. حتی گاهی اوقات، وقتی افراد این دانش را از اینترنت می‌گیرند، می‌خواهند دانش پزشک را با این اطلاعات ناکافی بسنجند که کار اشتباهی است. یکی از مشکلاتی که به وجود آمده، این است که مردم تصور می‌کنند پزشک حتما باید همه چیز را بداند، در صورتی که پزشک، دایره‌المعارف نیست که از همه چیز اطلاع داشته باشد. پزشک به مرور زمان، فرایند تشخیص را یاد می‌گیرد.
ما ابتدا از مراجع، یک شرح حال می‌گیریم که فرد در این شرح حال، یک شکایت اصلی دارد. سپس سوابق بیماری و پزشکی او را مورد بررسی قرار می‌دهیم و لیستی از مشکلات او را استخراج می‌کنیم. پس از آن، یک‌سری تشخیص‌های افتراقی را مطرح می‌کنیم و براساس این تشخیص‌های افتراقی، آزمایش یا سنجش پزشکی می‌خواهیم و درمان را براساس آن انجام می‌دهیم.
در این فرایند، یاد می‌گیریم که هر بیماری، علایم مهم‌تری دارد که خاص آن بیماری محسوب می‌شود و متوجه می‌شویم کسی که این علامت را ندارد، دچار آن بیماری نیست. به این ترتیب، فرد سالم از فرد بیمار تشخیص داده می‌شود.
صرف وجود یکی، دو علامت، فکر نکنید خودتان یا دیگران، دچار بیماری هستید
متاسفانه فضای مجازی این تصور را برای مردم ایجاد کرده که با صرف خواندن چند علامت، می‌توانند وجود یا عدم وجود یک بیماری را در خودشان و دیگران تشخیص دهند. ما به مردم توصیه می‌کنیم تا جایی که می‌توانند، خواندن این مطالب را کنار بگذارند یا اگر آنها را می‌خوانند، این نکته را هم بدانند که تشخیص برعهده آنها نیست و یک پزشک یا روانشناس باید درباره وجود آن بیماری، تشخیص خود را مطرح کند.
بهتر است بدانید که در آدم‌های طبیعی و سالم نیز، درصدی از این علایم می‌تواند وجود داشته باشد و صرف داشتن چند علامت نمی‌توانید به خودتان برچسب بیمار بودن بزنید. مثلا ما در مورد افسردگی می‌گوییم پایین آمدن مود طبیعی است و همه آدم‌ها، در یک زمان‌هایی، مود پایین و در زمان‌هایی دیگر، مود بالاتری را تجربه می‌کنند. اگر مود از حد نرمال، پایین‌تر یا بالاتر برود، تبدیل به افسردگی ماژور یا دوقطبی می‌شود. اما اگر یک فرد عادی را در نظر بگیریم، او هم ریتمی از شادی و خوشحالی و غم و ناراحتی را تجربه می‌کند و نمی‌توان به او گفت بیمار است. پس با دیدن یکی، دو علامت نمی‌توانیم به خودمان یا دیگران برچسب بزنیم که بیمار هستیم.
حتی درمان‌گران و روانشناسان هم باید تا جایی که می‌توانند از برچسب زدن به مراجعان فاصله بگیرند و کمک کنند که مراجع هم این برچسب را به خود نزند.
این روزها، یکی از چیزهایی که باب شده است، مشاوره‌هایی است که مثلا در پیج‌های اینستاگرام انجام می‌شود و برخی از مشاوران، صرف سوال کوتاهی که مراجع از آنها می‌پرسد و بدون این که شرح حال کامل از فرد بگیرند، صرف یک یا دو علامت، به‌سرعت به او برچسب می‌زنند و می‌گویند شما دچار این بیماری هستی. این روش، کاملا غلط است و بدون گرفتن شرح حال کامل از مراجع و بررسی‌های لازم نمی‌توان در مورد مشکل او اظهارنظر کارشناسی کرد.
