زنانی که سلامت روان خود را دوست دارند، به این بایدها و نبایدها توجه کنند
تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که برخی از بیماری‌ها مثل افسردگی و استرس در بین زنان، 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است. این مساله نشان می‌دهد زنان با چالش‌های بیشتری در زمینه سلامت روان روبه‌رو هستند.
موسسه خانواده سلامت بنیان- درست است در سلامتی و حال خوب روحی و روانی، تفاوت چندانی بین زنان و مردان وجود ندارد، اما وجود برخی از تفاوت‌های فیزیولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی، چالش‌های بیشتری را برای سلامت روان زنان به‌وجود می‌آورد. در مطلب پیش رو، دکتر علی شیخ‌الاسلامی، روانشناس و مدیرعامل موسسه خانواده سلامت بنیان، به موضوع چالش‌های پیش‌روی سلامت زنان و راهکارهای برطرف کردن این چالش‌ها پرداخته است.
اگر کسی چهار ویژگی زیر را داشته باشد، فرد سالمی به لحاظ سلامت روان محسوب می‌شود:
- خودش و توانایی‌هایش را به‌خوبی بشناسد؛
- بتواند از پس استرس‌های معمول زندگی به‌خوبی بربیاید؛
- از لحاظ شغلی، عملکرد مثمرثمری در جامعه داشته باشد؛
- بتواند ارتباط خوبی را با دیگران شکل دهد.
تفاوت‌هایی به لحاظ فیزیولوژی، روانشناختی، تربیتی و فرهنگی بین زنان و مردان وجود دارد که دست به دست هم می‌دهند و باعث تفاوت در چالش‌های پیش روی سلامت روان در مردان و زنان می‌شود.
نقش‌های فرهنگی و فشارهای روانی و اجتماعی زنان و مردان در جوامع مختلف، با یکدیگر متفاوت است و این شرایط فرهنگی و اجتماعی متفاوت، باعث می‌شود که چالش‌ها و مشکلات حوزه سلامت روان زنان و مردان با هم متفاوت باشد.
افسردگی و استرس در بین زنان، 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است
تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که برخی از بیماری‌ها مثل افسردگی و استرس در بین زنان، 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است. این مساله نشان می‌دهد زنان با چالش‌های بیشتری در زمینه سلامت روان روبه‌رو هستند.
وقتی خانمی مبتلا به یک اختلال روانشناختی می‌شود، آثار و پیامدهای به‌شدت گسترده‌‌ای به‌وجود می‌آید، چون یک زن نقش‌های همسری و مادری را برعهده دارد و بیماری او تاثیر زیادی روی همسر و فرزندانش می‌گذارد. برای همین، بار بیماری‌های روانشناختی زنان در مقایسه با مردان، به مراتب بیشتر است.
از سوی دیگر، تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی که در خانم‌ها اتفاق می‌افتد، باعث تغییرات روانشناختی در آنها می‌شود و چالش‌هایی را در زمینه سلامت روان ایجاد می‌کند.
تعدد نقش‌های خانم‌ها و ارتباط آن با سلامت روان
موضوع دیگر، تعدد نقش‌هایی است که زنان برعهده دارند. بسیاری از زنان علاوه بر نقش‌های خانگی و خانوادگی خود، نقش‌های اجتماعی و شغلی نیز دارند و این مساله باعث می‌شود که فشارهای بیشتری را متحمل شوند.
چالش زنان در زمینه اعتمادبه‌نفس و خودباوری
مشکل دیگری که در خانم‌ها به دلیل فشارهای فرهنگی و فشار رسانه‌ها زیاد دیده می‌شود، چالش در زمینه اعتمادبه‌نفس و خودباوری است. تحقیقات نشان می‌دهد که به دلیل این فشارهای فرهنگی و رسانه‌ای، اعتمادبه‌نفس خانم‌ها در مقایسه با آقایان تا حدودی کمتر است. همین مساله، مشکلاتی را در حوزه سلامت روان ایجاد می‌کند.
در جامعه‌ای مانند جامعه ما، فشارهای اجتماعی و فرهنگی زیادی روی خانم‌ها وجود دارد، مثلا بخشی از آزادی‌هایی که آقایان دارند به خانم‌ها داده نمی‌شود. برخی از این محدودیت‌ها جنبه قانونی دارد، برخی دیگر نیز براساس فشارهای اجتماعی ایجاد شده است.
مشکلاتی که تغییرات اجتماعی برای سلامت روان زنان ایجاد کرده است
اصلی‌ترین چالشی که خانم‌ها با آن روبه‌رو هستند، تغییراتی است که در شرایط اجتماعی در حال رخ دادن است. در گذشته، نقش‌ها و وظایف خانم‌ها و آقایان کاملا تفکیک‌شده و شفاف بود، اما در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اجتماعی، نقش‌های سنتی به‌هم ریخته و هنوز نقش‌های شفاف و روشنی که شرح وظایف را روشن کند، به‌وجود نیامده است. این مساله باعث شده فشار کار در محیط خارج از خانه نیز به وظایف خانم‌ها اضافه شود و چالش‌هایی را برای سلامت روان او ایجاد کند. باید سعی کرد که تعادل و توازن بین نقش‌های مختلف ایجاد شود تا زنان آسیب کمتری ببینند.
با وجود تمام این چالش‌ها، خانم‌ها می‌توانند با رعایت راهکارهایی، سلامت روان خود را حفظ کنند و ارتقا دهند.
خودمراقبتی چیست و یک زن چگونه باید از خودش مراقبت کند؟
اولین موضوعی که می‌تواند به خانم‌ها کمک کند تا سلامت روان خود را حفظ کنند، «خودمراقبتی» است. به مجموعه فعالیت‌هایی که به‌صورت آگاهانه انجام می‌شود تا فرد بتواند سلامت خود را حفظ کرده و ارتقا بدهد، خودمراقبتی گفته می‌شود.
زنان باید به خودمراقبتی بیشتری بپردازند، اما آنها معمولا خودشان را فراموش می‌کنند و نسبت به سلامت و خواسته‌های خودشان بی‌توجه هستند. در مقابل، خود را وقف همسر و فرزندانشان می‌کنند. این در حالی است که یک خانم باید خود را رصد کند و حواسش باشد که در افکار، رفتارها، واکنش‌های جسمانی و احساساتش چه تغییراتی رخ داده است.
اگر خانمی احساس می‌کند که افکار و احساساتش ناراحت‌کننده و نگران‌کننده‌ای سراغش آمده و شادی‌هایش کمتر شده، باید به علت ایجاد این تغییرات توجه کند. همچنین، باید به یک مشاور مراجعه کند تا از آسیب‌های بیشتر به سلامت روان خود جلوگیری کند.
گاهی اوقات، واکنش‌های جسمانی که در نتیجه تغییرات روحی به‌وجود می‌آید، می‌تواند تغییر کند. مثلا ممکن است احساس کنیم که ضربان قلب یک خانم نسبت به قبل بالاتر رفته است یا وضعیت تنفس او تغییر کرده و آزاردهنده شده است. در چنین مواقعی باید حواس خانم‌ها بیشتر به سلامت خودشان باشد.
چند مساله اصلی در حوزه سبک زندگی اهمیت دارد که یک خانم باید به آن توجه ویژه داشته باشد تا سلامت روان او حفظ شود.
مدت زمان مناسب خواب و کارهایی که به خواب راحت کمک می‌کند
اولین مساله مهم، «خواب» است. یک خانم باید در طول شبانه‌روز خواب کافی و با کیفیت داشته باشد. مدت مناسب برای خواب بین 6 تا 8 ساعت است. بدخوابی و بی‌خوابی بزرگ‌ترین آسیب را به سلامت روان وارد می‌کند، پس اگر خانمی خواب راحت و آرام ندارد، باید حتما برای درمان آن اقدام کند.
یکی از کارهایی که به خواب راحت کمک می‌کند، تکنیک ریلکسیشن است. همچنین، قبل از خواب چند نفس عمیق بکشید، به این شکل که طی 5 ثانیه نفس را داخل بدهید و طی 5 ثانیه آن را بیرون بدهید. مصرف یک لیوان شیر ولرم نیم ساعت قبل از خواب نیز به داشتن خواب راحت کمک می‌کند.
نکاتی که خانم‌ها باید در مورد تغذیه خود رعایت کنند
خانم‌ها باید توجه زیادی به غذای خودشان داشته باشند و سعی کنند وعده‌های غذایی‌شان منظم باشد و از همه گروه‌های موادغذایی در وعده‌های خود استفاده کنند تا انواع ویتامین‌ها و موادمعدنی که به سلامت روان و جسم کمک می‌کند به بدن‌شان برسد. میوه‌جات و سبزیجات یکی از ضروریات زندگی است و باید همیشه در رژیم غذایی خانم‌ها باشد.
اهمیت ورزش کردن و داشتن دورهمی‌های خانوادگی برای سلامت روان
ورزش کردن نیز اهمیت زیادی برای خانم‌ها دارد. حداقل سه جلسه ورزش نیم ساعته در طول هفته به‌صورت یک نرمش سبک و پیاده‌روی به سلامت جسم و روان کمک می‌کند.
دورهمی‌های اعضای خانواده، جشن گرفتن مناسبت‌های مختلف و داشتن روابط شاد نیز تاثیر زیادی روی سلامتی دارد.
زنان باید نحوه مدیریت استرس را یاد بگیرند
خانم‌ها باید مهارت‌های مقابله را استرس را یاد بگیرند تا بتوانند استرس‌های معمول زندگی را به‌خوبی پشت سر بگذارند. خانم‌ها به یاد داشته باشند که اگر به استرس اهمیت ندهند و این مشکل در آنها ادامه‌دار شوند، به‌شدت با آسیب روبه‌رو خواهند شد.
خودگویی‌های منفی را کنار بگذارید
کار دیگری که به سلامت روان زنان کمک می‌کند، پرهیز از خودگویی‌های منفی است. خانم‌ها باید سعی کنند در کنار نگاه کردن به نکات منفی زندگی‌شان، به خودشان و زندگی‌شان از زاویه دیدی مثبت هم نگاه کنند. درست است که آدم‌ها جای خالی خیلی چیزها را در زندگی‌شان احساس می‌کنند، اما خیلی چیزهای مثبت هم در زندگی‌شان دارند. توجه متعادل به داشته‌ها و نداشته‌ها باعث می‌شود که به لحاظ روحی، سلامت بیشتری داشته باشیم.
واکنش‌های عجولانه نشان ندهید
نکته دیگری که به سلامت روان ما کمک زیادی می‌کند، پرهیز از واکنش‌های عجولانه است. وقتی حرفی را می‌شنویم یا رفتاری را می‌بینیم که به مذاق‌مان خوش نمی‌آید، قبل از نشان دادن واکنش باید برای فکر کردن راجع به آن موضوع به خودمان زمان بدهیم. سپس ابعاد مختلف آن موضوع را بررسی کرده و فکری را انتخاب کنیم که کمترین چالش را برای ما ایجاد می‌کند.
با دوستان خوب نشست و برخاست کنید و تنها نمانید
نکته دیگر، پرهیز از تنهایی و جستجوی دوستان خوب است. خانم‌ها بهتر است زیاد تنها نباشند و دوستان خوبی پیدا کنند که بتوانند در کنار آنها احساس آرامش داشته باشند.
تحقیقات نشان داده خانم‌هایی که دوست خوبی دارند و می‌توانند در مواقع سختی روی حمایت و کمک آنها حساب کنند، سلامت روان بالاتری دارند و بهتر و راحت‌تر با چالش‌ها کنار می‌آیند.
کمال‌گرایی را ضربه فنی کنید تا سلامت روان داشته باشید
یکی از موضوعاتی که روح و روان را آزار می‌دهد، کمال‌گرایی است. خانم‌ها باید سعی کنند از کمال‌گرایی فاصله بگیرند و ناتوانی‌ها و توانایی‌هایشان را در کنار هم ببینند. در واقع، به جای این که مسایل را مطلق خوب یا مطلق بد ببینند، نکات مثبت و منفی زندگی را در کنار هم لحاظ کنند.
مطالب مرتبط:
6 مولفه که نشان می دهد سلامت روان دارید یا خیر
