در زندگی امروزی چگونه می‌توانیم شادکامی را تجربه کنیم؟
برای آنکه بتوانیم شادکامی را تجربه کنیم، لازم است به زندگی خود معنا دهیم و برای این سوال که من برای چه زنده هستم و چه مسئولیتی در این دنیا دارم، پاسخی درخور و شایسته بیابیم.
موسسه خانواده سلامت بنیان- دکتر علی شیخ الاسلامی، پزشک و متخصص روانشناسی، در دوره خاصی قرار داریم که بحران‌های متعددی ما را احاطه کرده است. کرونا روابط اجتماعی ما را محدود نموده است، وضعیت اقتصادی خوبی نداریم، توان برنامه‌ریزی برای آینده را نداریم و نمی‌دانیم چه خواهد شد. در این شرایط، چه کاری می‌توانیم انجام دهیم تا حالمان بهتر باشد و بتوانیم احساس خوشایندی را تجربه کنیم؟
ارسطو، فیلسوف بزرگ یونانی شادکامی را در خوب بودن، نیکی کردن و زندگی در سایه آن تعریف می‌کند. از دید او اگر انسان‌ها تلاش کنند تا خوب باشند و به دیگران خوبی کنند حالشان خوب خواهد شد و احساس شادکامی درونی را تجربه خواهند کرد.
3 مسیری که سلیگمن معتقد است ما را به شادی می‌رسانند
مارتین سلیگمن، روانشناس معاصر نیز یکی از افرادی است که روی شادکامی کار کرده است. او شادکامی را شناسایی و رشد توانایی‌ها در بازی، کار و عشق تعریف می‌کند.
سلیگمن 3 مسیر را برای تجربه شادکامی در نظر می‌گیرد. یکی از این مسیرها، افزایش تجربه هیجانات مثبت نسبت به گذشته است. به عقیده او، با رفتارهایی مانند بخشش و قناعت باید تلاش کنیم که میزان تجربه هیجانات مثبت را تقویت کنیم. او دومین مسیر را در تجربه گرمی، نشاط و لذت در زمان حال می‌داند و معتقد است که اگر ما بتوانیم در لحظه حال زندگی کنیم و لحظات خوبی برای خودمان بسازیم و با گرمی و صمیمیت با اطرافیان ارتباط برقرار کنیم، کمک می‌کند که احساس رضایت بیشتری از زندگی داشته باشیم و شادکامی درونی را تجربه کنیم.
مسیر سومی که سلیگمن تعریف می‌کند، خوش‌بینی و امید به آینده است. آینده هنوز نیامده و ما نمی‌دانیم در آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد. ترس و نگرانی بدون اینکه بدانیم چه خواهد شد فقط حال ما را بد خواهد ساخت ولی امید به اینکه در آینده گشایشی در مشکلات ایجاد خواهد شد و وضعیت بهتر خواهد شد و خوش‌بین بودن به آینده کمک می‌کند تا حال بهتری را تجربه کنیم و به‌جای افسردگی و درماندگی، انگیزه بیشتری برای فعالیت و تلاش در خود ایجاد کنیم.
شادکامی شامل چه مولفه‌هایی است؟
سلیگمن 3 مولفه برای شادکامی در نظر می‌گیرد. مولفه اول، بعد اجتماعی شادکامی است. روابط اجتماعی قوی و مطلوب به ما کمک می‌کند تا منابع حمایتی قوی‌تری داشته باشیم و در مشکلات همدلی بیشتری تجربه کنیم و حالمان زودتر بهبود یابد.
مولفه دوم، بعد هیجانی شادکامی است. تجربه حالت‌های خلقی شاد و پایدار به تقویت شادکامی کمک می‌کند. ما باید به خودمان کمک کنیم تا سریع‌تر از هیجانات منفی و ناخوشایند عبور کنیم و هیجانات مثبت را جایگزین آن سازیم. تلخی‌ها و ناراحتی‌ها بخشی از زندگی ما هستند، ولی در کنار آنها هیجانات مثبت و شادی را هم تجربه می‌کنیم. تلاش برای تقویت تجربه هیجانات مثبت کمک می‌کند شادکامی درونی بیشتری تجربه کنیم. همچنین، فعالیت‌هایی که باعث ایجاد حالات هیجانی مثبت می‌شود باید افزایش یابد.
مولفه سوم، بعد شناختی شادکامی است. مثبت‌اندیشی به ما کمک می‌کند تا هیجانات منفی را کاهش و هیجانات مثبت را افزایش دهیم. نگاه و تفسیر مثبت به حوادث به تقویت شادکامی درونی ما کمک شایانی خواهد کرد.
نگاه شاعران فارسی‌زبان به شادکامی و امید
در ادبیات فارسی نیز شاعران بزرگ زیادی به موضوع شادکامی توجه نموده‌اند و اشعار زیادی راجع به امید، دوستی، عشق، سعادت، خوش‌بینی و شادمانی را در آثار ایشان شاهدیم. خواندن این اشعار و توجه به محتوای آنها می‌تواند به ما آرامش دهد و حس امید و سرزندگی را در ما تقویت کند.
خیام نیشابوری شاعر بلند آوازه ایرانی می‌گوید:
برخیز و مخور غم جهان گذران بنشین و دمی به شادمانی گذران
در طبع جهان اگر وفایی بودی نوبت به تو خود نیامدی از دگران
راهکارهایی برای افزایش شادکامی درونی
در پایان برای اینکه بتوانیم شادکامی درونی خود را افزایش دهیم چند راهکار ارائه می‌نمایم.
گام اول- ایجاد معنا در زندگی
برای آنکه بتوانیم شادکامی را تجربه کنیم، لازم است به زندگی خود معنا دهیم و برای این سوال که من برای چه زنده هستم و چه مسئولیتی در این دنیا دارم، پاسخی درخور و شایسته بیابیم. کسانی که زندگی خود را بر مبنای معنایی تعریف کرده‌اند تمام اعمال و رفتار خود را در راستای تحقق این معنا جهت می‌دهند و از حرکت در این مسیر احساس رضایت می‌کنند.
گام دوم- محبت به دیگران
همچنین، لازم است بدون چشمداشت به دیگران، اعم از انسان، حیوان و طبیعت محبت کنیم. این محبت بدون چشمداشت، احساس رضایت درونی را در ما شکل خواهد داد.
گام سوم- همدلی و رفتار منصفانه با دیگران
همدلی با دیگران و منصفانه با ایشان رفتار کردن، گام دیگری است که به ما کمک می‌کند تا حال بهتری را تجربه کنیم و شادتر باشیم. همدلی کمک می‌کند ارتباطات عمیق‌تر و موثرتری شکل دهیم و منصفانه دیدن رفتار دیگران و قضاوت‌های منصفانه داشتن کمک می‌کند تا هیجانات منفی کمتری را تجربه کنیم.
گام چهارم- تقویت تاب‌آوری
گام آخر برای ایجاد شادکامی، تقویت تاب‌آوری و صبر بر ناملایمات زندگی است. بخشی از حوادث و اتفاقات در کنترل ماست و بخشی دیگر در کنترل ما نیست. عمل درست و آگاهانه در بخشی که تحت کنترل ماست و پذیرش و صبر در بخشی که تحت کنترل ما نیست، کمک می‌کند تا هیجانات منفی کمتری را تجربه کنیم و احساس بهتری را داشته باشیم.
صبر بر ناملایمات زندگی و پذیرش احساسات ناخوشایند به‌عنوان بخشی از زندگی کمک می‌کند تا بتوانیم انطباق بهتری با شرایط ایجاد کنیم و حال بهتری را تجربه نماییم.
رعایت این موارد به ما کمک خواهد کرد تا شادکامی درونی بیشتری داشته باشیم و احساس بهتری را تجربه کنیم. به امید روزهای بهتر برای همه ما.
مطالب مرتبط:
چگونه می توانیم با کسب مهارت همدلی در چشم دیگران دوست داشتنی شویم؟
