ویژگی‌های افراد خودشیفته و 10 راهکار که می‌توانید در مقابل آنها از خود محافظت کنید

10 شهریور 1403

تعامل با یک فرد خودشیفته در بهترین حالت آزاردهنده است، اما در بدترین حالت ممکن است کاملا مخرب باشد و بر خلق و خو و احساس ارزشمندی شما تاثیر منفی بگذارد.

موسسه خانواده سلامت بنیان – درست است که بسیاری از افراد تمایل دارند در مرکز توجه قرار بگیرند، به‌ویژه بعد از گذراندن یک روز بعد یا بعد از به دست آوردن یک موفقیت بزرگ، اما وقتی کسی دوست دارد همیشه تمام توجه‌ها به سمت او باشد و تمرکز روی سایر افراد را تحمل نمی‌کند و به صورت مدام مکالمات را به سمت خود هدایت می‌کند، ممکن است با یک خودشیفته سروکار داشته باشید.

یادگیری نحوه برخورد با یک خودشیفته، اولین قدم برای محافظت از خود در برابر رفتارهای او محسوب می‌شود.

معنای دقیق خودشیفتگی

در فرهنگ لغت روان‌شناسی انجمن روان‌شناسی آمریکا، خودشیفتگی به عنوان «عشق به خود» یا «خودمحوری بیش از حد» تعریف شده است، به این معنی که خودشیفته‌ها، خودشان و نیازهایشان را برتر از دیگران می‌دانند.

خودشیفتگی به عنوان یک طیف وجود دارد و همه تا حدی آن را تجربه می‌کنند. ممکن است بسته به موقعیت، مانند محل کار یا در حین مشاجره، احساس خود محوری بیشتری پیدا کنید. البته، این مساله طبیعی است و مقدار کمی از خودشیفتگی باعث می‌شود بتوانید از خود محافظت کنید، از تامین نیازهای خود مطمئن شوید و بدون این که به استثمار دیگران بپردازید، از حق خود دفاع کنید.

1 - ویژگی‌های افراد خودشیفته و 10 راهکار که می‌توانید در مقابل آنها از خود محافظت کنید

کسانی که دارای سطح سالم خودشیفتگی هستند، ویژگی‌های زیر را دارند:

عزت نفس بالا
تصویر مثبت از خود
اعتماد به نفس فراوان
سطح معقولی از اهمیت دادن به خود

ویژگی‌های یک فرد خودشیفته

با این حال، هنگامی که شخصیت فرد در انتهای بالاتر طیف خودشیفتگی قرار می‌گیرد، ویژگی‌های شخصیتی منفی مختلفی از او بروز می‌کند.

یک خودشیفته بسته به این که در کجای طیف قرار گرفته باشد، می‌تواند ویژگی‌های زیر را از خود نشان دهد:

مشغول شدن به خیالات موفقیت و قدرت
سوءاستفاده منظم از دیگران
باور داشتن به برتری نسبت دیگران
نشان دادن احساسات افراطی
منحصر کردن مکالمات یا جلسات به خود
ناتوانی در شناخت نیازها و احساسات دیگران

البته، این نکته را به خاطر داشته باشید که هر کسی دارای این ویژگی‌ها باشد، ضرورتا خودشیفته نیست. به‌طور کلی، 9 علامت وجود دارد که اگر دست‌کم 5 علامت آن در فرد دیده شود، می‌توان تشخیص داد که او، خودشیفته یا همان NPD است.

این 9 علامت به شرح زیر هستند:

احساس خودبزرگ‌بینی بسیار زیادی دارند

افراد مبتلا به اختلال خودشیفتگی NPD اغلب در مورد دستاوردها و استعدادهای خود اغراق می‌کنند و انتظار دارند بدون ارائه مدرکی برای موفقیت خود، به عنوان فرد برتر شناخته شوند.

درگیر فانتزی‌ها هستند

فردی که از NPD رنج می‌برد اغلب وجود موفقیت نامحدود، قدرت، زیبایی یا عشق ایده‌آلی را تصور می‌کند که در زندگی واقعی نمی‌تواند به آنها برسد.

آنها معتقدند «خاص» هستند

این افراد احساس می‌کنند منحصربه‌فرد هستند و تنها افراد و نهادهایی که موقعیت بالاتری دارند، می‌توانند آنها را درک کنند یا با آنها در ارتباط باشند.

به تحسین بیش از حد نیاز دارند

افراد مبتلا به خودشیفتگی به دلیل این که وضعیت خود را بسیار خاص و ویژه می‌بینند، معتقدند که باید به صورت خودکار مورد تحسین و احترام دیگران قرار بگیرند.

احساس استحقاق دارند

افراد خودشیفته اغلب انتظارات غیرمنطقی از دیگران دارند و می‌خواهند دیگران به صورت خودکار و به شکل محض از خواسته‌های آنها اطاعت کنند.

استثمارگر هستند

فرد مبتلا به NPD معقتد است هدف، وسیله را توجیه می‌کند، به همین دلیل، او مدام در حال سوءاستفاده از دیگران برای رسیدن به اهداف خود است.

احساس همدلی ندارند

افراد مبتلا به خودشیفتگی از تشخیص احساسات و نیازهای دیگران یا همذات‌پنداری با آنها بیزارند و احساس همدلی با دیگران را تجربه نمی‌کنند.

حسود هستند

افراد خودشیفته حسادت زیادی نسبت دیگران دارند و همچنین، معتقدند که خودشان مورد حسادت سایر افراد قرار می‌گیرند.

احساس خودبزرگ‌بینی خود را به دیگران نشان می‌دهند

افراد مبتلا به NPD اغلب رفتارهای متکبرانه‌ای دارند و در برخورد با دیگران‌ طوری رفتار می‌کنند که مشخص می‌شود آنها را حقیر می‌دانند.

آیا فرد خودشیفته می‌تواند رفتار خود را تغییر دهد؟

بسته به این که چقدر علائم خودشیفتگی شدید باشد، این اختلال می‌تواند تاثیر منفی زیادی روی توانایی فرد برای ایجاد و حفظ روابط بین فردی سالم بگذارد.

البته، طبق گفته موسسه ملی بهداشت NIHاگر این افراد مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرند و تحت درمان قرار بگیرند، می‌توانند آموزش ببینند که چگونه با دیگران رفتار کنند. البته، رفتارهای خودشیفتگی در بسیاری از افراد ثابت می‌ماند، اما کسی که تمایل به کاهش این رفتارها داشته باشد، می‌تواند به مرور زمان یا بسته به موقعیت، با آموزش دیدن، این رفتارها را کاهش دهد.

.jpg - ویژگی‌های افراد خودشیفته و 10 راهکار که می‌توانید در مقابل آنها از خود محافظت کنید

10 روش برای محافظت از خود در مقابل یک فرد خودشیفته

حتما در اینجا این سوال برای شما پیش می‌آید که وقتی با یک فرد خودشیفته در ارتباط هستیم، چگونه باید با او رفتار کنیم. در ادامه به 10 نکته مهم اشاره شده است که در ارتباط با یک فرد خودشیفته باید رعایت کنید تا خودتان دچار آسیب نشوید.

آگاهی خود را درباره خودشیفتگی بالا ببرید

یک خودشیفته معمولا وقتی برای اولین بار او را ملاقات می‌کنید دوست‌داشتنی و جذاب است و به راحتی می‌توانید از رفتارهای سمی او چشم‌پوشی کنید. اما به محض این که بیشتر شما را بشناسد و به شما نزدیک‌تر شود، دستکاری‌های روانی خود را آغاز می‌کند. به همین دلیل، اگر با علائم هشداردهنده یک شخصیت خودشیفته آشنا باشید، قبل از این که در آن رابطه خیلی درگیر شوید، می‌توانید از خودتان محافظت کنید.

مرز داشته باشید

افرادی که تمایلات خودشیفتگی دارند برای ایجاد روابط صمیمانه تلاش می‌کنند و این مساله معمولا شامل شکستن مرزها می‌شود، زیرا ممکن است معتقد باشند که قوانین در مورد آنها اعمال نمی‌شود.

به همین دلیل، در رابطه با فرد خودشیفته باید مرزهای مشخصی ایجاد و آن مرزها را حفظ کنید. در چنین رابطه‌ای، مشخص کنید که چه چیزهایی را می‌خواهید و چه چیزهایی را نمی‌پذیرید و عواقب نقض مرزهای خود را نیز برای او بیان کنید.

هرگز از مرزهایی که تعیین کرده‌اید عقب‌نشینی نکنید، در غیر این صورت، فرد مبتلا به خودشیفتگی می‌تواند از هر نشانه ضعفی برای عقب راندن بیشتر خواسته‌های شما و رسیدن به آنچه خودش می‌خواهد، استفاده کند.

واکنش نشان ندهید

خودشیفته‌ها زمانی رشد می‌کنند که احساس کنند موقعیت اجتماعی بالاتری دارند یا این احساس به آنها دست بدهد که کنترل یک موقعیت در اختیار آنهاست.

یکی از ابزارهای اصلی این افراد، طعمه قرار دادن دیگران برای تحریک یک واکنش عاطفی و اعمال قدرت روی دیگران و کنترل آنهاست.

وقتی دیدید فرد خودشیفته وارد این بازی شده، مثل یک سنگ بی احساس شوید، بحث نکنید و توضیح ندهید، چون او ممکن است از استدلال‌ها یا توضیحات شما برای دست زدن به طغیان‌های بیشتر استفاده کند.

تا جایی که ممکن است سعی کنید از او فاصله بگیرید، اما اگر امکان این کار وجود ندارد، به شکلی خنثی پاسخ دهید تا زمانی که او خسته شود.

به اعمال و رفتارها توجه کنید، نه وعده‌ها

فرد خودشیفته عاشق دادن وعده‌های بزرگ، از جمله تغییر رفتار خود است، که به ندرت به آنها عمل می‌کند. این مساله به عنوان «جعل آینده» شناخته می‌شود و صرفا یک تاکتیک دستکاری روانی است.

برای همین، خام وعده‌های او نشوید و چیزهایی که می‌خواهید را با عبارات واضح و آرام بیان کنید و به او بگویید که بعد از انجام رفتارهای لازم، آنچه را که او می‌خواهد به او خواهید داد. اگر روی حرف خود بمانید، فرد خودشیفته توافقاتی که با شما خواهد داشت را جدی می‌گیرد.

از برخورد مستقیم با فرد خودشیفته خودداری کنید

خودشیفته‌ها می‌توانند به هر چیزی که احساس بدی در آنها ایجاد می‌کند، واکنش منفی نشان دهند. آنها گاهی اوقات وقتی احساس خطر می‌کنند، پرخاشگر می‌شوند.

اگر نیاز دارید که در محل کار به آنها بازخورد منفی بدهید، این کار را به آرامی انجام دهید و سعی کنید آن را به عنوان یک تعریف و تمجید در نظر بگیرید.

در چنین مواردی، لازم است سراغ یک «ساندویچ بازخورد» بروید، به این معنا که ابتدا از آنها تعریف و تمجید کنید، سپس انتقاد خود را مطرح کنید و در انتها نیز صحبت‌های خود را با بیان یک ویژگی مثبت دیگر در مورد او به پایان ببرید.

به این ترتیب، وقتی نقاط قوت آنها را بیان می‌کنید، باعث می‌شود او کمتر با شما مقابله کند و پذیراتر باشد.

همچنین، سعی کنید هر تعارضی را حول احساسات خود تنظیم کنید، نه اعمال آنها. از واژه «من» برای تأکید بر نقش خود در موقعیت استفاده کنید. به جای گفتن «تو به احساسات من صدمه زدی وقتی…» سعی کنید جمله‌ای مانند «این باعث شد احساس کنم…» به کار ببرید تا او حالت دفاعی پیدا نکند.

رفتار محترمانه‌ای داشته باشید

اگر با یک خودشیفته سر و کار دارید، سعی کنید مکالمه را محترمانه نگه دارید تا زمانی که بتوانید در عین حفظ مرزهای‌تان، خود را رها کنید. پاسخ غیرمتعهدانه به نظرات آنها با یک جمله ساده مانند این که «جالب به نظر می‌رسد»، می‌تواند به شما کمک کند بدون تشویق به بحث بیشتر در سمت خوب آنها بمانید.

مهارت‌های آرامش‌بخشی را تمرین کنید

تعامل با فردی که ویژگی‌های خودشیفتگی را از خود نشان می‌دهد، می‌تواند آسیب‌های روانی و جسمی مختلف به همراه داشته باشد. در این شرایط، شما می‌توانید با تمرین تکنیک‌های تنفس عمیق یا تمرکز روی نکات مثبت، به حفظ خونسردی خود کمک کنید.

به خاطر داشته باشید که یک فرد خودشیفته دوست دارد واکنش عاطفی شما را برانگیزد، اما شما هوشیار باشید و این اجازه را به او ندهید.

مراقب خودتان باشید

برخورد با رفتار سمی یک خودشیفته می‌تواند به طور قابل توجهی روی آرامش و عزت نفس شما تاثیر بگذارد و نیازهای شما را برای حفظ آرامش در رابطه زیر سوال ببرد. اگر فرد خودشیفته، یکی از اعضای خانواده یا عزیزان شماست و لازم است با او در ارتباط بمانید، مراقبت خودتان و نیازهایتان باشید.

بهتر است در فعالیت‌هایی شرکت کنید که عزت نفس و اعتماد به نفس شما را تقویت می‌کند.

سعی کنید شبکه‌ای از روابط سالم ایجاد کنید که می‌توانید برای عشق، تشویق و اعتبار به آنها وابسته باشید.

همچنین، به دستاوردهای خود توجه داشته باشید. در این صورت، وقتی خودشیفته سعی می‌کند بذر شک و تردید نسبت به خودتان را در شما بکارد، مدرکی دارید که به خود یادآوری کنید حرف‌های او درست نیست.

به خودتان یادآوری کنید که تقصیر شما نیست

خودشیفته‌ها تمایل دارند دیگران را به خاطر شکست‌های خود سرزنش کنند. وقتی این اتفاق می‌افتد، مشخص کنید که مسئولیت‌های شما از کجا شروع می‌شود و در کجا پایان می‌یابد.

کتاب بخوانید یا به پادکست گوش دهید تا به خودتان یادآوری کنید و دستکاری‌های خودشیفته را تشخیص دهید و طعمه احساسات منفی او نشوید.

همچنین، می‌توانید برخی از جملات تاکیدی مثبت را تمرین کنید و ارزشمندی خود را به خود یادآوری کنید.

کمک دریافت کنید

رفتارهای فرد خودشیفته می‌تواند در طول زمان باعث شود احساساتی مانند عزت نفس پایین، شک به خود، فرو رفتن در انزوا، افسردگی، افکار خودکشی و … در شما به وجود بیاید.

اگر این احساسات سراغ شما آمد، وقت آن رسیده است که به دنبال حمایت حرفه‌ای باشید تا به شما در مقابله با این احساسات کمک کند.

چگونه به یک خودشیفته کمک کنیم؟

داشتن رابطه با یک خودشیفته، چه رابطه شخصی و چه حرفه‌ای، چالش‌برانگیز است. طبیعی است که بخواهید تلاش کنید و راه‌هایی را برای تسهیل تعاملات با چنین فردی بیابید، اما باید درک کنید که خودشیفتگی یک شرایط پیچیده است.

فردی که رفتارهای خودشیفته از خود نشان می‌دهد، برای این که بتواند کمک شما را بپذیرد، ابتدا باید به اندازه کافی صادق و خودآگاه باشد تا تشخیص دهد که مشکلی دارد. این در حالی است که تحقیقات نشان می‌دهد این نوع بینش به طور طبیعی برای آنها به وجود نمی‌آید.

اگر یک خودشیفته بتواند این بینش را توسعه دهد و به تمایلات خودشیفتگی خود اعتراف کند، اولین گام را برای درمان خود برداشته و در ادامه می‌تواند به درمان خود ادامه دهد.

چه زمانی باید فرد خودشیفته را ترک کنید؟

وجود اختلال خودشیفتگی در یک فرد، رفتار توهین‌آمیز او را توجیه نمی‌کند. به خاطر داشته باشید که هیچ‌کس حق ندارد اعتماد به نفس شما را کاهش دهد، علایق شما را کوچک جلوه دهد، یا ارزش شما را از بین ببرد تا احساس بهتری نسبت به خودش داشته باشد.

اگر در چنین رابطه‌ای قرار دارد، به خاطر داشته باشید که چنین رابطه‌ای ارزش حفظ کردن ندارد، چه رابطه شخصی باشد، چه حرفه‌ای.

خودشیفتگی 1 - ویژگی‌های افراد خودشیفته و 10 راهکار که می‌توانید در مقابل آنها از خود محافظت کنید