خانواده سالم چه ویژگی‌هایی دارد؟
ویژگی‌ها و ملاک‌هایی وجود دارد که با در نظر گرفتن وجود یا عدم وجود آنها می‌توان این مساله را سنجید که یک خانواده سالم است یا خیر.
موسسه خانواده سلامت بنیان- آرش هادیان، روانشناس؛ خانواده ابتدایی ترین نهاد اجتماعی است که برای استمرار و بقای خودش باید بنیانی بهنجار و سالم داشته باشد و روشن است که سلامت یک جامعه به شدت وابسته به آن است، چون یک جامعه سالم، متشکل از خانواده های سالم است. اما این خانواده را چگونه باید تعریف کرد؟ ما برای این تعریف نیاز به چندین معیار داریم و هر خانواده ای که تعداد بیشتری از آن ها را داشته باشد به مرزهای یک خانواده سالم نزدیک تر است.
برآورده شدن نیازهای عاطفی در یک خانواده سالم
در یک خانواده سالم، نیازهای عاطفی همه اعضا برآورده می شود و رفتار محبت آمیز در روابط اعضا به طور مطلوبی وجود دارد. اگر بنا به دلایلی برای یکی از اعضا مشکلی از لحاظ عاطفی ایجاد شود، این قابلیت در سایر اعضا می باشد که با وی همدلی و همدردی کنند تا او بتواند به راحتی ابراز احساسات کند و شرایط پیش آمده را با خانواده در میان بگذارد. و صد البته که این محبت از نوع غیر مشروط است و هیچکس در ازای محبت به دیگری توقع بازخورد و جبران ندارد.
اختلاف نظر و استقلال فکری
این امکان پذیر نیست که همه افراد شبیه به هم فکر کنند و همیشه و همه جا اختلاف نظر وجود دارد. اعضای خانواده هم از این قاعده مستثنی نیستند و تفاوت های فردی در آن به چشم می خورد. در یک خانواده سالم این تفاوت در عقاید و تضاد آرا مورد پذیرش قرار می گیرد و همه دارای استقلال رای هستند و هیچگاه کسی مجبور به انجام کاری نمی شود.
در یک خانواده سالم در حالی که هر یک از اعضا استقلال فکری و سلیقه ای دارد، با این وجود دارای یک سیستم فکری مشترک هستند و راهکارهای مورد نیاز برای ثبات خانواده را با هم فکری و تبادل نظر تعیین و اجرا می کنند، مانند این که هرکس دارای چه وظایفی است و نقش خود را چگونه باید در محیط خانواده ایفا کند.
سلسله مراتب نیازهای انسان
براساس نظریه مازلو، سلسله مراتب نیازهای انسان در 5 سطح قرار دارد. به این صورت که نیازهای فیزیولوژیکی در پایین ترین سطح، نیاز به امنیت، سرپناه و شغل در رده دوم، پذیرش توسط دیگران و عشق در سومین مرحله، نیاز به عزت و اعتماد به نفس در چهارمین مرحله و عالی ترین سطح این نیازها، معنویت، خلاقیت و میل به خودشکوفایی می باشد.
داشتن یک مقدار قابل قبول سرمایه برای ارضای نیازهای اصلی و ابتدایی ما ضروری است. یک خانواده سالم می داند که چطور باید مشکلات مالی را از سر راه بردارد و البته به پول هم نگاه ابزاری دارد. یعنی پول در می آورد که زندگی کند، نه اینکه زندگی کند برای پول درآوردن. این را هم مد نظر دارد که کسب سرمایه باید از روش های قانونمند صورت بگیرد.
صراحت و دوستی در یک خانواده سالم
صراحت و دوستی در رفتار، از دیگر ویژگی هایی است که در یک خانواده سالم به چشم می خورد و این صراحت و روشنی بر مبنای یک سری قوانین مشخصی است که هر خانواده براساس خرده فرهنگ خاص خودش، ملزم به اجرای آن است و به طور کلی سبک زندگی هر خانواده ای را نشان می دهد و دیگران آن خانواده را با آن سبک می شناسند.
آینده‌نگری و هدفمندی
آینده نگری و هدفمندی از ویژگی هایی است که ضامن بقای خانواده است. انگیزه هایی که نیروی محرک خانواده است، از هدفمندی اعضا نشأت می گیرد. اهدافی که یا کوتاه مدت اند، مثل برنامه ریزی هایی که برای امروز و این هفته خود دارید یا بلندمدت که از آرزومندی ها نشأت می گیرد و آینده او را می سازد.
بدون آینده نگری، اهداف بلند مدت شکل نمی گیرد و بدون این اهداف آینده ای ساخته نمی شود و یک خانواده بدون آینده، قایقی است بدون سکان که در ورطه طوفان است. در یک خانواده سالم، هیچ یک از افراد پاسوز سایرین نمی شوند، یعنی به این صورت نیست که یک نفر پل رسیدن به خواسته های مابقی اعضا باشد و خودش به آرزوهایش نرسد و همه در شرایطی برابر به سمت خودشکوفایی حرکت می کنند و همراه با این گام های رو به جلو، دست سایر اعضای خانواده را نیز می گیرند.
نحوه گفتگو در یک خانواده سالم
یکی از معضلات جامعه ما این است که افراد بدون هیچ دلیل و مدرکی رفتار دیگران را مورد قضاوت قرار می دهند. در یک خانواده سالم این معضل از طریق گفتگو حل می شود، یک گفتگوی مسالمت آمیز، همراه با گوش دادن صبورانه و توأم با درک به حرف های طرف مقابل، افراد سعی می کنند در خصوص یک مسأله مورد مناقشه قبل از هر چیز خودشان را جای طرف مقابل قرار دهند، ببینند که شاید اگر آن ها هم در همان شرایط بودند، رفتار مشابهی را انجام می دادند. همچنین دریچه گفتگو را با این سوال می گشایند که دلیل آن رفتار و عملکرد چه بوده است بدین طرفین فرصت توضیح و دفاع از خود را پیدا می کنند.
قرار نیست که یک خانواده برای اینکه در شرایط سلامت قرار بگیرد تمام موارد گفته شده را داشته باشد اما هر چه موارد بیشتری را رعایت کند به مرزهای یک خانواده سالم و بهنجار نزدیکتر و در مقابل عدم رعایت بخش عمده این موارد خانواده را به سمت نابهنجاری و مشکلات سوق می دهد.
مطالب مرتبط:
کابوس دخالت خانواده ها در زندگی مشترک فرزندانشان
