تحریک الکتریکی مغز به چه معناست و کدام بیماری‌های روانشناختی را درمان می‌کند؟
تحریک الکتریکی مغز یک رویکرد درمانی برای اختلالات عصبی و روانشناختی یا بازتوانی بعد از ضایعات عصبی به حساب می‌آید.
موسسه خانواده سلامت بنیان- آرش هادیان، روانشناس؛ تحریک الکتریکی مغز، ابزاری برای کنترل عملکرد مغز از طریق تعدیل فعالیت نورون‌های قشر مغز می‌باشد، به این صورت که جریان الکتریکی کوچک و ضعیفی تا حدود ۲ میلی آمپر بین الکترودهایی که روی پوست سر قرار گرفته‌اند، برقرار می‌شود.
نحوه به‌کارگیری تحریک الکتریکی مغز به چه صورت است؟
اصول کار به این صورت است که 2 یا 4 الکترود روی نواحی خاصی از سر قرار می‌گیرد. جریان الکتریکی پس از عبور از نواحی مختلف (پوست سر، جمجمه و …) خود را به سطح قشر مغز می‌رساند. جریانی که به این ناحیه رسیده، نورون‌ها را دارای بار الکتریکی کرده و باعث ایجاد قطب مثبت و منفی می‌گردد که منجر به تغییر فعالیت آن ناحیه خواهد شد.
برای برقراری اتصال مناسب بین دو الکترود و پوست سر، از خیس کردن الکترود با آب معمولی یا محلول آب نمک یا کرم‌های مخصوص استفاده می‌شود.
الکترودها دارای یک قطب مثبت (آند) و یک قطب منفی (کاتد) می‌باشند بر روی پوست سر قرار داده می‌شود. قطب مثبت برای افزایش فعالیت الکتریکی و قطب منفی برای کاهش فعالیت الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحریک الکتریکی مغز به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
تحریک الکتریکی مغز به چند روش مختلف از جمله تحریک فراجمجمه‌ای با جریان الکتریکی مستقیم (tDCS)، تحریک الکتریکی فرا جمجمه‌ای با جریان نویز تصادفی (tRNS) و تحریک الکتریکی فرا جمجمه‌ای با جریان متناوب (tACS) انجام می‌شود. متداول ترین نوع تحریک الکتریکی مغز، تحریک فراجمجمه‌ای یا همان tDCS است.
درمان اختلالات عصبی و روانشناختی با استفاده از این تکنیک
استفاده از این تکنیک به‌عنوان یک رویکرد درمانی برای اختلالات عصبی- روانشناختی یا بازتوانی بعد از ضایعات عصبی و یا به‌عنوان یک تکنیک درمانی جایگزین در بیماری‌های عصبی مقاوم به درمان‌های روتین از موارد کاربردی مطرح می‌باشد.
تعدیل فعالیت الکتریکی مغز از طریق تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای توجه زیادی را به خود جلب کرده است. در دو دهه اخیر، نتایج تعداد زیادی از مطالعات در این زمینه حاکی از اثر بخشی تکنیک تحریک الکتریکی مغز در کاهش علایم بالینی عصبی می‌باشد.
tDCS روشی امن، قوی و بدون درد برای تغییر فعالیت مغز در جهت هدف است و اثرات کوتاه‌مدت آن تا بیش از یک ساعت و اثرات بلندمدت آن بین چند هفته تا چند ماه باقی می‌ماند.
تعداد و طول جلسات tDCS
برای طراحی پروتکل درمانی، بسته به نوع اختلال عصبی، باید موارد زیر قبل از اجرای تکنیک مشخص شود: شدت جریان الکتریکی، مدت و جهت آن، محل قرارگیری هر یک از الکترودها، اندازه پدهای اسنفجی مورد استفاده و تعداد جلسات.
به‌طور کلی جلسه‌های درمانی به‌طور روزانه هستند و بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. تعداد جلسات اغلب ۱۰ جلسه است اما گاهی امکان دارد درمان با این روش تا ۱۵ جلسه هم طول بکشد.
در تحریک الکتریکی مغز، احساسی خفیف از سوزش در ناحیه اتصال الکترودها دیده می‌شود که بعد از ۳ یا ۴ جلسه، رفع خواهد شد.
مشکلاتی که با استفاده از tDCS درمان می‌شود
تحریک الکتریکی مغز برای درمان مشکلات زیر به‌کار گرفته می‌شود:
- افسردگی
- اضطراب
- بی خوابی
- سردردهای میگرنی
- فیبرو میالوژی
- بازتوانی سکته مغزی
- وزوز گوش
- پارکینسون
- آسیب‌های ناشی از ضربه نخاع
- بیش فعالی کودکان
- بی اشتهایی و پرخوری
- اسکیزوفرنی
- افزایش توان عملکرد مغزی
- تقویت حافظه
- افزایش تمرکز
- افزایش قدرت یادگیری
- خلاقیت در حل مساله
- ساختار کلامی
مزایایی که این روش نسبت به روش‌های مشابه دارد
جذابیت، کاربرد آسان و کم خطر بودن tDCS در مقایسه با سایر روش‌های تحریک مغزی مانند TMS و در عین حال ایجاد اثرات درمانی مشابه با TMS، این روش را به ابزاری توانمند در عرصه پژوهش و درمان تبدیل کرده است.
مطالب مرتبط:
نوروفیدبک چیست و به درمان کدام بیماری ها کمک می کند؟
