با چه روش هایی می توان بیماری های دوران سالمندی را زودهنگام تشخیص داد؟
چك آپ نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها ایفا می‌کند. بعضی از بیماری‌ها، اگرچه قابل پیشگیری نیستند اما می‌توان با تشخیص به موقع قبل از استقرار كامل بیماری و بروز عوارض جدی، آنها را درمان کرد.
موسسه خانواده سلامت بنیان- راه‌هایی برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های مربوط به سالمندان وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.
آزمون‌های غربالگری در سالمندان
با انجام آزمون‌های غربالگری ما قادر خواهیم بود بیماری را خیلی زودتر تشخیص دهیم، یعنی قبل از اینکه علائم و نشانه‌های آن آشکار شوند. در این صورت، درمان بیماری‌ها هم آسان‌تر خواهد بود.
آزمایش‌های دورهای و نیاز به انجام آنها براساس سن، جنس، سابقه خانوادگی بیماری‌ها، عوامل خطر و… تعیین می‌شود. گران بودن تست‌ها نکته دیگری است که در درخواست غربالگری از سوی پزشکان باید مدنظر قرار گیرد.
چک آپ
چك آپ نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها ایفا می‌کند. بعضی از بیماری‌ها، اگرچه قابل پیشگیری نیستند اما می‌توان با تشخیص به موقع قبل از استقرار كامل بیماری و بروز عوارض جدی، آنها را درمان کرد. برای مثال، افزایش قند و چربی خون در بسیاری از موارد در ابتدا بدون علامت است. تست‌های پاپ اسمیر یا تست سرطان دهانه رحم برای تشخیص زودرس بعضی از سرطان‌های شایع همین نقش را بازی می‌کند.
اگر در طول دهه‌های بیست، سی و چهل سالگی از سلامتی برخوردار هستید، تنها هر چهار یا پنج سال یك‌بار چك آپ عمومی نیاز دارید. این در حالی است که در حدود پنجاه سالگی باید سالی یك‌بار چك آپ و معاینه شوید. این كار برای پیگیری مسائلی است كه همزمان با بالا رفتن سن پیش می‌آید.
یك چكاپ كامل از وضعیت سلامتی شما، شامل معاینه فیزیكی كامل بدن، آزمایش خون، قند خون، اوره خون، اسید اوریك، كراتینین سرم، كلسترول سرم، چربی خون HDL و LDL و آزمایش ادرار و مدفوع است.
سایر تست‌ها و بررسی‌های لازم
در این مبحث به‌صورت پراکنده نکات بسیار مهمی در رابطه با سلامت سالمندی بیان می‌شود.
تست بیماریابی سرطان روده بزرگ
از سن 50 سالگی به بعد حتما این تست را به‌طور مرتب انجام دهید. بیش از 90 درصد مبتلایان به سرطان روده بزرگ، اگر بیماری‌شان در مراحل اولیه كشف شود، به‌طور كامل بهبود پیدا می‌کنند. بررسی آندوسکوپی یک شیوه معمول برای شناسایی سرطان روده بزرگ است که هر 5 تا 10 سال یک‌بار انجام می‌شود. انجام آزمایش مدفوع و بررسی خون مخفی در مدفوع هم به‌صورت سالانه مهم است.
واکسیناسیون
در ذیل این عنوان می‌توان به‌طور خلاصه به انجام موارد زیر اشاره نمود.
- واكسن آنفلوآنزا از سن 50 سالگی به بعد سالی یك مرتبه
- واكسن كزاز – دیفتری هر 10 سال یك‌بار
- واكسن سینه‌پهلو یك‌بار در سن 65 سالگی
- واكسن هپاتیت B
سلامتی لثه و دهان
حداقل 2 بار در روز مسواك بزنید و روزانه از نخ دندان استفاده كنید. هر 6 ماه یک‌بار نیز برای چكاپ به دندانپزشك مراجعه نمایید.
سنجش تراکم استخوان
بهتر است خانم‌ها از سن 60 سالگی شروع به بررسی سنجش تراكم استخوان كنند. در مورد آقایان نیز بهتر است از سن 70 سالگی این کار انجام شود.
رادیوگرافی
در این بخش از چكاپ‌های دورهای پزشكی، تصاویری از بخش‌های مختلف بدن تهیه شده و برای بررسی احتمال وجود بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها در بافت‌های سخت (استخوان‌ها) و بافت‌های نرم (دستگاه گوارش، مغز و …) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اکو کاردیوگرافی نوار قلبی و نوار مغزی
اکو کاردیوگرافی و نوار قلبی برای تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی كاربرد زیادی دارد. از نوار مغزی نیز برای تشخیص مرگ مغزی، بررسی وجود و محل تومورهای مغزی، آسیب‌های مغزی و تشخیص و ارزیابی سكته مغزی در چكاپ‌های پزشكی استفاده می‌شود.
تست شنوایی
مراجعه 10 سال یك‌بار می‌تواند در پیشگیری از بروز مشكلات شنوایی كمك كند. پس از 50 سالگی این مراجعه باید هر 3 سال یك‌بار باشد.
تست سرطان پروستات
مردان، هر سال یك‌بار معاینه پروستات و آزمایش مخصوص پروستات (پی. اس. آ) را انجام دهند.
پاپ اسمیر
زنانی كه از لحاظ جنسی فعال بوده و سن‌شان بالاتر از 21 سال می‌باشد باید هر یک تا دو سال یک‌بار این تست را برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم انجام دهند. از 30 سالگی به بعد در صورتی كه 3 آزمایش متوالی قبلی منفی باشد و سابقه بیماری مشكوكی هم وجود نداشته باشد، می‌توان این تست را هر 3 سال یك‌بار انجام داد. انجام این تست در سنین بالای 65 سال الزامی نیست.
ماموگرافی
بهتر است زنان 20 تا 39 ساله هر 2 سال یك‌بار و زنان بالای 40 سال، سالی یك‌بار سینه‌های خود را برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه مورد آزمایش قرار دهند.
چه زمانی نزد دکتر برویم؟
-
درد قفسه سینه
بسیاری از افراد به‌ویژه سالمندان وقتی درد قفسه سینه دارند، تصور می‌كنند دچار سوءهاضمه شده‌اند، در حالی که این مساله می‌تواند از نشانه‌های مهم حمله قلبی باشد.
-
ناتوانی جنسی
توان جنسی، وضعیت جسمی و دارویی بسیاری از بیماران را مشخص می‌كند. گاه بروز اختلالاتی در فعالیت‌های جنسی می‌تواند از علائم اولیه بیماری‌هایی مانند دیابت، مشكلات مربوط به تیروئید، افسردگی و وجود تومورها و بیماری‌های قلبی باشد.
-
تغییر در عادت‌های خواب
زندگی پر مشغله كنونی، مشكلات روحی و روانی بسیار وخیم، استرس، مصرف بیش از حد الكل و كافئین سبب تغییر در عادت‌های خواب افراد مسن می‌شود. با این وجود، گاهی این اختلالات نشان‌دهنده بیماری‌های تنفسی، دیابت یا بیماری‌های كلیوی هستند.
-
عکس‌العمل نسبت به دارو
ناراحتی‌هایی مانند سردرد، حالت تهوع، احساس گیجی، جوش و خارش‌های پوستی و مشكلات تنفسی می‌تواند عكس‌العمل افراد مسن نسبت به داروها باشد. اگر شما رژیم دارویی خاصی را آغاز كرده‌اید و شاهد نشانه‌های غیرطبیعی در بدن خود هستید، هر چه سریع‌تر به پزشك مراجعه كنید.
-
تغییر در عادت‌های دفع
تغییر در عادات‌های دفع افراد مهم است. اختلالات عصبی مانند اضطراب، افسردگی و بیماری وسواس می‌تواند از دلایل این حالت باشد، ولی گاهی پای بیماری خطرناكی مانند سرطان روده نیز می‌تواند در میان باشد.
-
تغییر در پوست
مشاهده هرگونه تومور یا تغییر رنگ شكل و اندازه خال‌های گوشتی و كك و مك موجود در پوست اهمیت دارد. بهتر است هر سال یک‌بار یک معاینه كامل پوستی از سوی پزشك انجام شود.
با سلام و خسته نباشید
ممنون