نکاتی که خانواده‌های افراد مصرف‌کننده موادمخدر باید درباره ترک اعتیاد بدانند
تصور اغلب ما از روند ترک اعتیاد، همان چیزهایی است که در فیلم‌ها دیده‌ایم. فرد زجر می‌کشد، داد و فریاد می‌کند، حسابی به هم می‌ریزد و بعد از چند نوع شکنجه پاک می‌شود. اما علم اعتیاد جور دیگری می‌گوید.
موسسه خانواده سلامت بنیان- فاطمه سادات قاضوی، درمانگر اعتیاد، بعد از سال‌ها کار در حوزه اعتیاد، فرصتی پیش آمد که در این رابطه مقاله‌ای بنویسم و از اعضای خانواده افرادی صحبت کنم که دچار اعتیاد شده‌اند. به جرأت می‌توان گفت که بخش وسیعی از مشاوره‌های حضوری، تلفنی و آنلاین در این حوزه، توسط خانواده اطرافیان فرد درگیر اعتیاد صورت می‌گیرد که به دنبال ترک اعتیاد عزیزان خود هستند.
در بسیاری از موارد قبل از این‌که بیمار، خود، برای درمان مراجعه نماید، یا اصولا به دنبال هرگونه مشاوره یا حمایتی برای کنترل مصرف موادمخدر باشد، خانواده و اطرافیان هستند که حساسیت نشان داده و به دنبال کمک می‌گردند.
سوالاتی که برای خانواده‌های افراد مصرف‌کننده موادمخدر پیش می‌آید
عموما خانواده‌ای که نگران مصرف موادمخدر در یکی از عزیزان خود است و نمی‌داند که چه راهی را باید در پیش بگیرد، سوالات زیر را در ذهن دارد:
_ آیا اعتیاد و مصرف موادمخدر در فرد موردنظر وجود دارد؟
_ آیا اعتیاد در مراحل پیشرفته است؟
_ اگر شخص معتاد شده، چه اقداماتی باید برای ترک اعتیاد صورت بگیرد؟
_ اگر کل موضوع را انکار کرد چه باید کرد؟
_ اگر واکنش تند و منفی نشان داد چطور؟
_ آیا راهی وجود دارد که خانواده مطمئن شوند که مصرف موادمخدر وجود دارد یا خیر؟
_ حرف‌های خود بیمار چقدر معتبر است؟
و گاهی ماجرا از آنچه گفته شد پیشرفته‌تر است، بلکه به یقین رسیده‌اند که مشکل مواد مخدروجود دارد، اما بعد از آن چه؟
باید تصور درستی از روند ترک اعتیاد داشته باشیم
قبل از این‌که راجع به بایدها و نبایدهای رفتاری بدانیم، خوب است که در رابطه با مفهوم اعتیاد و ترک اعتیاد و کارکرد آن اطلاعات بیش‌تری داشته باشیم.
تصور اغلب ما از روند ترک اعتیاد، همان چیزهایی است که در فیلم‌ها دیده‌ایم. فرد زجر می‌کشد، داد و فریاد می‌کند، حسابی به هم می‌ریزد و بعد از چند نوع شکنجه پاک می‌شود. اما علم اعتیاد جور دیگری می‌گوید و باید با مطالعه و مشاوره، سطح اطلاع و آگاهی‌مان را از اعتیاد و روند ترک اعتیاد بالا ببریم تا درک درستی از شرایط عزیزان خود داشته باشیم.
ترک اعتیاد روندی طولانی‌مدت است که به صبر و حوصله نیاز دارد
نکته مهمی که لازم است در همین ابتدا به آن اشاره شود این است که اعتیاد پدیده‌ای زمان‌بر، مزمن و پیچیده است. اعتیاد درمانی طولانی‌مدت دارد و باید با صبر و حوصله دنبال شود.
دقت داشته باشید که در جریان سیر چند ساله اعتیاد، چند روز تفاوت مهمی ایجاد نمی‌کند. پس در ابتدا به دنبال اقدامات اورژانسی نباشید و توجه داشته باشید که درمان و درمانگر کارگاهی را هم‌چون شرلوک هلمز تصور نکنید. قرار نیست که از طریق نگاه به ظاهر بیمار یا وسایل وی به اعتیاد او پی ببرید.
استعمال موادمخدر به‌خودی خود وجود بیماری اعتیاد را تأیید نمی‌کند
اعتیاد و مصرف موادمخدر را می‌توان از طریق مجموعه‌ای از علائم رفتاری عمومی و فراگیر حدس زد. هم‌چنین توجه داشته باشید که موادمخدر و مصرف آن یک مقوله است و ابتلا به اعتیاد یک مقوله دیگر. از طریق روش‌های پلیسی، شاید بتوان متوجه داشتن یا حتی استعمال موادمخدر شد اما این امر به خودی خود، وجود بیماری اعتیاد را تایید نمی‌کند.
همان‌طور که تا حدودی اشاره شد، اعتیاد مجموعه‌ای از علائم بیماری رفتاری است که مصرف موادمخدر تنها بخشی از آن را تشکیل می‌دهد. هم‌چنین آزمایش ادرار تنها مصرف یک ماده مخدر به‌خصوص را، آن‌هم در فاصله زمانی نزدیک تائید یا رد می‌کند و در درمان و ترک اعتیاد باید به مجموعه‌ای از آزمایش‌ها استناد شود.
باید بدانیم که مشکل معتادان این نیست که نمی‌توانند از مصرف موادمخدر جدا شوند؛ بلکه مشکل آنها این است که نمی‌توانند از مصرف موادمخدر جدا بمانند.
بایدها و نبایدهای رفتاری خانواده‌ها برای ترک اعتیاد عزیزان‌شان
- روبه‌رو شدن با حقیقت را پشت گوش نیندازید. اعتیاد به سرعت رشد می‌کند. پس از همین لحظه شروع به یادگیری و برنامه‌ریزی برای روش‌های بهبود و ترک اعتیاد نمایید.
- خود را سرزنش نکنید و احساس گناه را کنار بگذارید. این کارها مسیر درمان را دور‌‌تر می‌کند و شرایط را برای شما سخت‌تر.
- از شخص معتاد دائم انتقاد نکنید و با او بحث نکنید. به یاد داشته باشید که اعتیاد یک بیماری است؛ بحث‌های اکنون هیچ دردی را مداوا نمی‌کند و زمان را به عقب برنمی‌گرداند.
- اجازه ندهید دل‌سوزی و ترحم در وجودتان رشد کند. اعتیاد یک عضو خانواده بزرگ‌ترین مشکل روی زمین نیست، دل‌سوزی و ترحم در بلندمدت آسیب‌های عمیق‌تری به شما می‌زند.
- برای ترک اعتیاد نه باج بدهید و نه پاداش‌های عجیب و بزرگ مثل خرید ماشین، ازدواج، پول، خانه و غیره قرار دهید.
- با تنش و درگیری شرایطی فراهم نکنید که شخص درگیر اعتیاد یا در حال ترک، به شما دروغ بگوید. این عمل میل به دروغ‌گویی را درون وی تشویق می‌کند.
- اگر فرد درگیر اعتیاد وارد فرایند درمان شد، به او اعتماد کنید.
- گذشته را مدام به رخش نکشید.
- همت و تلاش او را برای این تغییر ستایش کنید و به او انرژی روانی دهید.
- یادتان باشد در ترک اعتیاد، فرآیند درمان بر همه چیز مقدم است. نگران شغل و حرفه فرد معتاد نباشید. لزوم کار کردن سلامتی است. پس ابتدا به دنبال به دست آوردن سلامتی باشید.
- و در آخر دست روی دست گذاشتن، بدترین انتخاب در برخورد با این بیماری است. اعتیاد یکی از اعضای خانواده، موضوعی است که حتی اگر در کنار فرد معتاد هم زندگی نکنید باز هم تاثیر منفی روی روح و روانتان خواهد داشت. پس بی‌تفاوت و ناامید نباشید.
به یاد داشته باشید که برخی روش‌های درمان و ترک اعتیاد بسیار کارآمد و مثبت هستند و در صورت تلاش و حمایت شما و خواست و اراده بیمار حتما نتیجه می‌گیرید.
