• 25 اردیبهشت 1402

مبتلایان به اختلال شخصیت نمایشی به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و بسیار پر انرژی و پر نشاط هستند. اما پشت این چهره مهربان و خندان، مشکلات روانشناختی مهمی وجود دارد.

موسسه خانواده سلامت بنیان – احتمالا شما هم در میان اطرافیان خود با کسی برخورد کرده‌اید که به شدت درصدد جلب توجه دیگران است و با خودنمایی و نقش بازی کردن، سعی دارد توجه دیگران را به خود جلب کند. چنین افرادی، مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هستند که به آن، اختلال شخصیت هیستریونیک Histrionic Personality Disorder نیز گفته می‌شود.

افرادی که اختلال شخصیت نمایشی دارند، دارای مهارت بالایی در برقراری روابط اجتماعی هستند و از این مهارت‌ برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران و جلب توجه آنها استفاده می‌کنند. آنها اگر نتوانند این توجه را به دست بیاورند، احساس کم ارزشی و پوچی می‌کنند. در واقع، این افراد، عزت نفس پایینی دارند و برای دیده شدن و به دست آوردن احساس ارزشمندی، ممکن است دست به هر کاری بزنند.

تقریبا می‌توان گفت که بین 2 تا 3 درصد از افراد جامعه، به اختلال شخصیت نمایشی مبتلا هستند. شیوع این اختلال معمولا در میان زنان بیشتر از مردان است. البته، از آن جایی که معمولا مردان کمتر از زنان به روانشناس مراجعه می‌کنند، امکان دارد که این اختلال در آنها کمتر تشخیص داده شود.

اختلال شخصیت نمایشی چه نشانه‌هایی دارد؟

به‌طور کلی، کسانی که مبتلا به این اختلال هستند، دارای علائم زیر هستند:  

• نیاز زیادی به جلب توجه دیگران دارند و اگر مورد توجه قرار نگیرند، به شدت ناراحت و دلخور می‌شوند.
• برای بیان احساسات و افکار خود بسیار اغراق‌آمیز رفتار می‌کنند.
• احساسات آنها سطحی، ناپایدار و گذراست و معمولا احساسات عمیقی را تجربه نمی‌کنند. به همین دلیل، نمی‌توانند ارتباط خود را با دیگران حفظ کنند و متعهد باشند.
• به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار می‌گیرند و تلقین‌پذیر هستند.
• روابط خود را بیشتر از آنچه که هست، صمیمی می‌دانند.
• معمولا به لحاظ جنسی، رفتار اغواگرانه‌ای دارند.
• بسیار سریع و عجولانه تصمیم می‌گیرند و درباره تصمیم‌های خود چندان فکر نمی‌کنند.

انواع مختلف اختلال شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت نمایشی، به شکل‌های مختلفی بروز و ظهور پیدا می‌کند. برخی از انواع این اختلال به شرح زیر هستند.

• شخصیت هیستریونیک کودکانه

افرادی که دچار این نوع اختلال هستند، وابستگی شدیدی به دیگران دارند. آنها برای جلب توجه دیگران حتی ممکن است به رفتارهای اغراق‌آمیزی مانند گریه شدید، غش کردن یا در موارد حادتر، اقدام به خودکشی، دست بزنند. در واقع، این افراد، در صورت عدم دریافت توجه یا تایید از سوی دیگران، رفتارهای کودکانه‌ای از خود نشان می‌دهند.

از دیگر نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی کودکانه می‌توان به مواردی مانند نوسان شدید خلق‌وخو و احساسات، دچار شدن به عشق‌های آتشین و فروکش کردن سریع چنین عشق‌هایی و تغییر دیدگاه درباره دیگران در کسری از ثانیه اشاره کرد.

• شخصیت هیستریونیک شاداب و سرزنده

افراد مبتلا به این اختلال، معمولا افرادی بسیار پر انرژی و با نشاط به نظر می‌رسند. آنها خوش برخورد، گرم و صمیمی هستند و رفتارهایی پر از هیجان دارند، اما این فقط ظاهر ماجراست. این افراد در باطن، شرایط روحی و روانی وخیمی دارند و برای نگه داشتن این انرژی و سرزندگی، اضطراب بالایی را تجربه می‌کنند. به همین دلیل، برخی از این افراد ممکن است به موادمخدر رو بیاورند تا اضطراب خود را کنترل کنند.

کسانی که دچار این اختلال شخصیت هستند، معمولا روزهای اولی که با کسی آشنا می‌شوند، انگیزه بسیار بالایی دارند و با نشاط هستند. این در حالی است که بعد از گذشت مدت کوتاهی، دچار پریشانی عاطفی می‌شوند و به ارتباط خود پایان می‌دهند. به همین دلیل، این افراد معمولا ارتباطات زیادی دارند، اما این ارتباطات بسیار سطحی است و زود به زود، دوستان خود را تغییر می‌دهند.

• شخصیت هیستریونیک همیشه موافق با دیگران

این گروه از افراد، هیچ‌وقت با کسی ابراز مخالفت نمی‌کنند، چون در این صورت، توجه و تایید دیگران را از دست می‌دهند. یکی از مشخصه‌های مهم این افراد، چاپلوسی است. آنها دیگران را به شدت تحسین می‌کنند، بدون آن که از ته دل به حرف‌هایی که می‌زنند، باور داشته باشند. در واقع، آنها برای این که دیگران دوست‌شان داشته باشند، یک نقاب مهربانی روی صورت می‌زنند و خشم، ناراحتی و احساسات بد خود را پشت این نقاب پنهان می‌کنند تا مبادا تایید دیگران را از دست بدهند.

مشکلاتی که برای مبتلایان به اختلال شخصیت نمایشی به وجود می‌آید  

کسانی که مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هستند، اگر زودتر سراغ درمان یا کنترل این مشکل نروند، با مشکلات بسیار بزرگی در زندگی مواجه خواهند شد.

• یکی از مهمترین مشکلات این افراد در زمینه روابط عاطفی و زناشویی خواهد بود. نوع شخصیت این افراد، زمینه خیانت و بی‌وفایی آنها به شریک زندگی‌شان را فراهم می‌کند. چون اصولا آنها نمی‌توانند به یک رابطه طولانی‌مدت، متعهد بمانند و مدام درصدد جلب توجه افراد جدید، به‌ویژه از جنس مخالف هستند. در نتیجه، کار زندگی مشترک بسیاری از این افراد، به جدایی می‌انجامد. همچنین، اختلال در ارتباطات، فقط منحصر به زندگی مشترک نمی‌شود و ارتباطات اجتماعی و شغلی را نیز تهدید می‌کنند.
• عدم توانایی در کنترل رویدادهای زندگی روزمره و مختل شدن زندگی عادی از دیگر مشکلاتی است که برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به وجود می‌آید.
• انرژی زیادی که این افراد برای جلب توجه دیگران صرف می‌کنند، زمینه ابتلای آنها به افسردگی شدید را فراهم می‌کند. اگر آنها با صرف این میزان از انرژی نتوانند در جلب توجه دیگران موفق عمل کنند، افسردگی گریبان‌گیرشان خواهد شد.

نحوه تشخیص این اختلال چگونه است؟  

احتمالا شما با خواندن سطور بالا، بعضی از آشنایان و نزدیکان را در ذهن خود مجسم  کرده‌اید. به یاد داشته باشید که صرف خواندن چند نشانه و علامت نمی‌توان به کسی برچسب زد که حتما دچار این اختلال است. در صورتی که احساس می‌کنید خودتان یا یکی از نزدیکان‌تان به اختلال شخصیت نمایشی مبتلا هستید، لازم است برای تشخیص دقیق این موضوع به روانشناس مراجعه کنید. روانشناسان معمولا از برخی تست‌های رفتاری و مصاحبه با مراجع برای تشخیص این اختلال استفاده می‌کنند.

3 روش برای درمان اختلال شخصیت نمایشی

اگر روانشناس یا روانپزشک تشخیص دهد که کسی واقعا دچار این اختلال شخصیت است و خود فرد نیز مایل به همکاری برای رفع این مشکل باشد، اقدامات درمانی متفاوتی در پیش گرفته می‌شود.

بسته به تشخیص روانشناس یا روانپزشک می‌توان از روش‌های زیر برای درمان این مشکل استفاده کرد.

• دارودرمانی

هیچ داروی ویژه‌ای برای درمان این اختلال وجود ندارد. اما معمولا برای کنترل این بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن، داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی برای فرد تجویز می‌شود.  

• درمان شناختی – رفتاری

در این روش، مراجع در جلسات مختلف روان‌درمانی شرکت و با روانشناس صحبت می‌کند. او در این گفتگوها ابتدا با مشکل خود و ابعاد آن آشنا می‌شود، سپس روانشناس، روش‌هایی برای حل مشکل او پیشنهاد می‌دهد.

• گروه‌درمانی

در روش گروه درمانی، تعدادی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی تحت یک گروه و با هدایت یک روانشناس دور هم جمع می‌شوند و درباره تجربیات خود صحبت می‌کنند. این روش کمک می‌کند افراد، رفتار خود را در دیگران مشاهده کنند و روش‌های کنترل آن را یاد بگیرند.  

اشتراک گذاری...