• 24 آذر 1398

ناسازگاری والدین و اختلافات زناشویی تنها بر روی زن و شوهر تأثیر منفی نمی‌گذارد بلکه کودکان را هم دچار مشکلات جدی و حتی در برخی موارد، جبران‌ناپذیر خواهد کرد.

موسسه خانواده سلامت بنیان- سمانه شیرلو، روانشناس؛ یکی از عوامل موثر در رشد کودک و نوجوان، ناسازگاری والدین و اختلافات زناشویی است. اگر در خانواده‌ای اختلافات زناشویی یا اختلاف بین اعضای خانواده وجود داشته باشد، کودکان رفتار پدر و مادر و سایر اعضا را یاد می‌گیرند و تقلید می‌کنند و حتی ممکن است رفتار بیمارگونه‌ای از خود نشان دهند چون رابطه والدین و اعضای خانواده‌شان بیمارگونه بوده است.  

عدم توجه و علاقه مادر به کودک که بیشتر ناشی از اختلافات زناشویی است باعث اختلال در رشد و سلامت کودک می‌شود. ناسازگاری والدین و اختلافات زناشویی در تمام مراحل رشد کودک یعنی از دوران بارداری گرفته تا زایمان، نوزادی، کودکی و حتی دوران بلوغ اثر منفی خواهد گذاشت.

بعضی از زن و شوهرها با وجود این که فرزند هم دارند اما هنوز برای پدر و مادر شدن دارای آمادگی‌های لازم نیستند و نمی‌دانند که چگونه باید پدر و مادری کنند. این والدین برای فرزندانشان مشکلات جسمی و روانی به وجود می‌آورند.

اصول مهم برای تربیت کودک

پدر و مادرها اگر می‌خواهند فرزندشان شرایط روانی مساعدی داشته باشد و در محیط آرامی بزرگ شود باید اصولی را برای تربیت او مدنظر داشته باشند.

• هماهنگی در انضباط و تربیت کودکان

یعنی پدر و مادر باید در تربیت فرزندشان با هم هماهنگ باشند. مثلا اگر یکی از والدین معتقد باشد که بچه باید آزاد و رها باشد و هر کاری که دوست دارد را انجام دهد اما والد دیگر اصول و قواعد سخت‌گیرانه‌ای داشته باشد، در تربیت کودک اختلال ایجاد می‌شود.

• هم‌فکری و هم‌سویی والدین در مورد انتظاراتشان از کودک

مثلا اگر پدر و مادری یک بچه 5 ساله دارند باید انتظارات هم‌سویی از او داشته باشند. به عنوان نمونه اگر یک والد انتظار داشته باشد که کودک 5 ساله‌اش در اتاق جداگانه بخوابد اما والد دیگر کاملا با این قضیه مخالف و انتظاری از او ندارد، این مساله مشکل ساز خواهد شد. معمولا در چنین شرایطی، وقتی کودک به انتظارات یکی از والدین پاسخ می‌دهد، والد دیگر مداخله می‌کند و انتظار دارد کودک آن کار را انجام ندهد. در واقع، ناسازگاری والدین در این زمینه به تربیت کودک لطمه می‌زند.

• جلوگیری از وقوع مسایلی که موجب هیجانات منفی در کودک می‌شود

روابط زناشویی باید بر مبنای احترام متقابل، توجه و درک شرایط خانواده پایه‌گذاری شود. در این شرایط، روابط پایدار می‌شود و نقش پدر و مادر می‌تواند موثر باشد. یک ازدواج زمانی پایدار خواهد بود که زن و شوهر هر دو موقعیت خودشان را درک کنند و در تلاش برای تطبیق شرایط خودشان با احتیاجات خانواده و به خصوص با احتیاجات کودکانشان باشند. اما اگر این اصل اساسی در نظر گرفته نشود، زندگی زناشویی و تربیت کودکان به خوبی پیش نخواهد رفت.

نیازهای طبیعی یک کودک

نوزاد انسان برخلاف نوزاد حیوانات کاملا به پدر و مادر خود وابسته است. این وابستگی فقط به زمان نوزادی محدود نمی‌شود و در دوران کودکی و بلوغ هم ادامه دارد. این نیاز به پدر و مادر فقط از جنبه مراقبت و پرستاری و تغذیه نیست بلکه کودک از نظر روانی، اجتماعی و تحصیلی نیز به والدین و خانواده خود وابسته است.

همه کودکان نیاز دارند که مورد توجه پدر و مادر و دیگران قرار بگیرند و آنها را دوست داشته باشند. آنها نیاز به امنیت دارند و باید شاهد روابط محبت‌آمیز پدر و مادرشان باشند. همه بچه‌ها نیاز دارند همان‌طور که هستند پذیرفته شوند و مورد تأیید قرار بگیرند. آنها به محبت محسوس و قابل لمس احتیاج دارند و باید این محبت به صورت ملموس به آنها نشان داده شود تا او بتواند محبت را درک کند. همچنین، آنها نیاز دارند بدانند که چه قوانینی را باید رعایت کنند و چه وظایفی برعهده دارند.

علایم و نشانه‌هایی که کودکان در هنگام ناسازگاری والدین از خود نشان می‌دهند

کودکان ممکن است عدم اعتماد، هیجان و فشار درونی خود را که نتیجه ناسازگاری والدین است به صورت‌های مختلف از خود بروز دهند. بعضی از کودکان این علایم را به صورت فوری و مستقیم نشان می‌دهند و بعضی دیگر از کودکان، علایمی نشان می‌دهند که شاید به صورت مستقیم ارتباط چندانی با ناسازگاری والدین نداشته باشد. در ادامه به برخی از این علامت‌ها اشاره می‌کنیم.

• ترس از رفتن به مدرسه

این ترس بیشتر نشانه ناسازگاری والدین و عدم ثبات رابطه آنهاست. کودکی که احساس می‌کند در روابط پدر و مادرش وجود دارد ترجیح می‌دهد در خانه بماند. این کودک با توسل‌ به شکایت‌های گوناگون از رفتن به مدرسه خودداری می‌کند چون می‌ترسد از پدر و مادرش حتی به مدت کوتاه دور شود.

اگر در چنین شرایطی پدر و مادر، کودک را با زور به مدرسه بفرستند، او آمادگی این مساله را ندارد و نمی‌تواند چیزی در مدرسه یاد بگیرد چون وقتی در مدرسه است، خاطره گریه‌های دیشب مادرش یا داد و فریاد پدرش در خانه جلوی چشمش مرور می‌شود.

البته، نباید این مساله را با اختلال اضطراب جدایی اشتباه بگیرید. اختلال اضطراب معمولا در سال اول ابتدایی در بازه کوتاه مدت شکل می‌گیرد و با رفتار درست والدین و معلم فروکش می‌کند و درمان می‌شود.

• نگرانی و دلواپسی کودک و بیماری‌های ناشی از آن

در برخی موارد، ناسازگاری والدین باعث می‌شود که علایمی به شکل بیماری در کودک ظاهر شود. مثلا ممکن است کودک دچار استفراغ‌های مکرر شود چون محیط زندگی او آرام و مطابق دلخواهش نیست. از آن جایی هم  که او نمی‌تواند نگرانی و ناراحتی خود را به راحتی بروز دهد این مساله به صورت علایم بدنی و حتی بیماری خود را نشان می‌دهد.

مشکل دیگری که ممکن است این کودکان پیدا کنند سردرد است. اگر کودکی از سردرد شکایت داشت و پزشک از طریق بررسی آزمایش‌ها و عکس‌ها هیچ زمینه جسمی و فیزیولوژیکی برای مشکل او پیدا نکرد، باید درباره محیط خانواده و رفتار والدین تحقیق کنیم تا ببینیم آیا کودک در یک محیط متشنج و ناآرام زندگی می‌کند یا خیر.

این مطلب ادامه دارد….

اشتراک گذاری...